Het vertrek van Giel Beelen uit de ochtend werd door NPO 3FM aangegrepen als startmoment voor een nieuwe koers. Meer aandacht voor nieuwe muziek en voor de plekken waar jongeren elkaar opzoeken, zowel in het echte leven als online.

Twee weken na de start van dit ‘nieuwe 3FM’ blijkt dat de publieke jongerenzender de muzikale koers inderdaad vrij ingrijpend heeft gewijzigd. Het aantal oude platen is drastisch teruggeschroefd, per uur worden er hooguit een of twee gedraaid, afgezien van de late ochtenduren (‘Arbeidsvitaminen’-tijd) waarin alle stations meer ‘gouwe ouwen’ laten horen.

Zoals elk station heeft ook de publieke jongerenzender een ‘playlist’ met nieuwe platen die vaak, regelmatig of af en toe worden gedraaid. De playlist van 3FM staat gewoon op hun site, inclusief een link naar Spotify. Bij 3FM staan daar momenteel 57 platen op, de meeste zeer nieuw, maar ook de bewezen hits. De Megahit (zo heet de hittip van NPO 3FM) van afgelopen week, ‘On Hold’ van The XX, is de meestgedraaide plaat sinds de start van ‘het nieuwe 3FM’. Tussen 15 en 23 november kwam die ruim veertig keer voorbij (bron: Radiologger.nl). Bijna net zo vaak hoorden de luisteraars Call It Off. Wie? Dit punkbandje uit Eindhoven bestaat nog maar kort, maar mag zich de hele maand 3FM Serious Talent noemen en hun ‘Abandoned’ is in bijna elk programma te horen. Ze toeren met de Britse punkers Vant, van wie ‘Peace & Love’ ook in de top-5 van meestgedraaide nummers staat.

Dit is andere koek dan wat QMusic en 538 laten horen. Toch valt er iets op bij het nieuwe 3FM: de rol van de VPRO. De omroep die sinds eind jaren zestig de voorste linies opzocht in het maatschappelijk debat, maar ook in de popmuziek, had het lang moeilijk op de popzender. Tot begin jaren negentig konden mensen als Fons Dellen, Jan Donkers, en Luc Janssen hun gang gaan, maar toen er één coördinator voor de hele zender kwam, liet die weten dat de VPRO alle luisteraars wegjoeg. De VPRO-uren zorgden voor een ‘luisterlek’. Plagerig noemde de VPRO haar dagelijkse blok voortaan ‘Het Lek’. Erger werd het toen zendercoördinator Paul van der Lugt liet weten dat hij de VPRO liefst helemaal van de zender zag verdwijnen. Het spreekwoordelijke ‘vijf voor twaalf’ leidde tot de programmatitel die nog altijd bestaat, 3voor12.

Drie zenderbazen verder is de VPRO allang uit het verdomhoekje. Die oude titel ‘Het Lek’ kreeg een nieuwe betekenis toen de muziekredactie van de VPRO nauw ging samenwerken met de ‘dagploeg’ en steeds vaker platen via de avondplaylist naar de dagplaylist ‘lekten’. Met ingang van de nieuwe programmering is dat systeem zover doorgevoerd dat een doorsnee uitzending van 3voor12 voor ongeveer de helft bestaat uit platen die ook ’s morgens en ’s middags worden gedraaid. Dat die platen doorstromen, is uitstekend, maar het betekent wel dat het programma 3voor12 op dit moment geen toegevoegde waarde biedt. Als daar niets aan verandert, is dat niet alleen het einde van de al bijna vijftig jaar bestaande voorhoedefunctie van de VPRO-popradio, het betekent ook dat NPO 3FM een voorhoede mist. Om in sporttermen te blijven: met het vertrek van Giel Beelen uit de ochtend werd een spits op de reservebank gezet (hij is in januari terug in de ‘achterhoede’). Opvolger Domien Verschuuren mag nog even in zijn rol van spits groeien. Dat is bovendien een kwestie van poppetjes en het ging bij het nieuwe 3FM om de muziek. Als 3FM overdag de rol van 3voor12 heeft overgenomen, moet de voorhoede worden geherdefinieerd. Luisteraars in de late avond zijn aandachtiger en veeleisender dan dagluisteraars. Veel commerciële stations kennen dit onderscheid niet. Daar stampen de hits 24 uur per dag door. NPO 3FM heeft die hits grotendeels vervangen door eigen keuzes in de dagprogrammering, waarvoor hulde. Maar dan nog moet juist een publieke zender als NPO 3FM ’s avonds verdieping bieden ten opzichte van wat overdag te horen is.

Edwin Wendt, 25 november 2016