Mister Toppop. Ad Visser zal voor eeuwig gelinkt blijven aan het tv-programma met de playbackende artiesten van wereldfaam, die naar de AVRO-studio kwamen om daar hun hits te mimen en door Ad aangekondigd te worden. Dat maakte Ad minstens even wereldberoemd in Nederland als David Bowie, Queen en Donna Summer. Omdat Ad Visser voor de camera stond in bij die tijd horende uitbundige kleren met lange wijde pijpen en bonte kleuren, is het na het stoppen van Toppop een plezier gebleven om naar die oude opnames te kijken. Wat toen de enige kans was om jouw popidolen bewegend te zien, heet nu camp.

Ad Visser zegt zelf niet van terugkijken te zijn. We moeten juist vóóruit, altijd weer iets nieuws willen ontdekken, ons laten verrassen en niet bezig zijn met het verleden. Daarom trad hij een paar jaar terug op met een theatervoorstelling onder de subtiele noemer Fuck The 70’s. Ondertussen stond hij daar datzelfde verleden wel uit te venten. Net als bij een reeks Toppop-terugblikprogramma’s, waarin hij in diezelfde uitbundige kleren van toen weer z’n kunstje stond te doen. Ad is de paradijsvogel geworden van de Nederlandse media, want hij is met dat opvallende uiterlijk, nu alleen met een grijs kapsel getooid, nog steeds een ongebruikelijke verschijning op de tv. Nu niet meer omdat het de tijdsgeest is maar omdat Ad wil blijven opvallen.

Je zou bijna vergeten dat Ad Visser allereerst radiopresentator was. Al twee jaar voordat hij bij Toppop komt, zit hij achter de microfoon. Sinds 1968 is hij bij de AVRO te horen op Hilversum 3, zoals 3FM dan heet. Hij maakt er Superclean Dreammachine. Een afwijkend programma in alle opzichten. Zo waren er veel lange albumstukken te horen van symfonische en experimentele bands. De synthesizer heeft de warme belangstelling van Ad. Progressive Music, heet dat nu. Toen was het de tijdsgeest. Ad presenteerde het programma alsof hij zelf net een slof pretsigaretten had geconsumeerd. Zeer. Rustig. Met een flinke bak galm achter z’n stem, wat het spacey effect verder versterkte. Ad bezigde volzinnen over de progressieve acts en het klonk allemaal vreselijk diepzinnig, weet je wel. Tussen de nummers door maakt Ad zelf muzikale intermezzo’s, musique-concrete volgens Visser. Zo werd hij het boegbeeld van de teenager met een goede smaak. Superclean Dreammachine komt jaren hoog in de populariteitspolls van tienerblaadjes als Muziek Express en de Hitkrant. Een hele prestatie, als je met de oren van nu hoort hoe bepaald niet makkelijk het programma was. En dus is Ad allereerst een populaire radioman. Dat Toppop kwam erbij, was leuk voor de bekendheid. Maar de radio, dáár werd de echt interessante muziek gepresenteerd. Toppop was voor de hitjes, de radio was er juist voor de tegenhanger van die hitmachine. De radio was de droommachine. Waar het utopisch veel beter toeven was.

De uitzending van 50 jaar 3FM loopt al even als Ad binnenkomt. Hip lichtblauwe leren jasje aan, gescheurde spijkerbroek, plus zeer donkere zonnebril, formaat popster. Die bril gaat pas af als de sfeer erin komt. Als blijkt dat de uitzending niet gaat over de reguliere onderwerpen en bovendien NIET over Toppop maar juist over het radiowerk van Ad Visser. We praten over hoe hij binnenkwam bij de AVRO. “Als je belt naar zo’n omroep, dan laten ze je niet komen natuurlijk. Dus ik ben zelf dat gebouw binnen gelopen en heb me naar de kamer van de directie gebluft. Daar heb ik om vijf minuten spreektijd gevraagd en zo heb ik mezelf naar binnen gepraat.” Hoe hij vervolgens twaalf jaar lang zijn strapatsen in Superclean Dreammachine weet te verkopen? “The art of surviving. Ze hebben echt alles geprobeerd om me weg te krijgen. Ze vonden het onbegrijpelijk wat ik deed. En ik praatte zo vreemd en die muziek was zo raar. Maar wat bleek; het programma was een hit! Bij gevangenen, want die konden nergens heen, en bij studenten. Want die twee groepen durven buiten de regels te denken. Studenten vond de AVRO heel erg belangrijk, omdat die weleens een boek lazen en misschien later weleens lid zouden kunnen worden van de AVRO. Dus zo wist ik jaarlijks de dans te ontspringen.”

Arjan Snijders en Ad Visser tijdens 50 jaar 3FM (foto Vincent Schriel)

Hoe werkt dat met het geheugen? Zeker als je niet van het terugkijken zegt te zijn? Dan onthoud je vooral wat je graag wilt onthouden. Dat wat je steeds opnieuw hebt verteld en een canon van zichzelf repeterende anekdotes is geworden. Dus: Ad Visser was op de radio geen hit-dj maar presentator, of nog beter: popdichter. Als tegenhanger van de hitparade-flauwekul en opdringerige schreeuwlelijkerds die zich met hun hit-dj toontje onsterfelijk belachelijk maakten. Maar ja, in deze RadioReeks op KX Radio verrassen we de gasten met geluid uit hun hele oeuvre. Daar hoort bij Ad Visser toch echt ook allerlei hitradio op de AVRO-maandag bij. Ad Visser, die zegt nooit iets terug geluisterd te hebben, we kijken tenslotte alleen vooruit, hoort dan tot zijn eigen gruwel hoe hij klonk in Toppop Disco, een populaire en laagdrempelige middagshow vol hits. Hoofdschuddend luister hij naar zichzelf: “De presentatie vind ik klote hoor. Ik had toch eens wat moeten terugluisteren toen. Ik vind dit echt helemaal niks. Dit is popi: ‘Ja zeg, luister eens even vrienduh!’, dat vind ik allemaal lulkoek. Opgeklopte onzin die ner-gens op slaat. Ik dacht dat ik die toon helemaal niet had. Dus dit valt me van me zelf tegen”, zegt hit-dj Adje Visser.

Na afloop van de uitzending bomen we nog een paar uur na in het belendende horecadeel. Ad neemt maar één alcoholisch drankje, ondanks dat hij zich laat rijden door een assistent. De verhalenmachine stopt niet, Ad heeft overal een visie op en een anekdote bij. Of ze allemaal kloppen, lijkt hij nu ook zelf ietwat te betwijfelen na zijn ervaring met zijn eigen verleden. We zijn er in deze radioserie niet op uit om oud-dj’s te confronteren met onechtheid in hun oeuvre. Ad Visser blijkt ook niet aangedaan, eerder verbaasd dat hij dit stukje van zijn omroepgeschiedenis kennelijk geblokt heeft. Het geeft hem nieuwe inzichten en dus bagage voor vernieuwende projecten. Ondertussen is hij toch ook erg gecharmeerd van het idee dat er van zijn radioprogramma’s toch zo veel bewaard is gebleven in privé archieven. De mensen hebben het kennelijk de moeite gevonden om op Record te drukken als hij op de nationale popzender weerklonk. Potverdorie, het is niet voor niets geweest! En voort maar weer!

De RadioReeks 50 jaar 3FM is hier terug te luisteren en gratis te downloaden: kxradio.3fm.nl/uitzending-gemist/@@50jaar3fm

Arjan Snijders, 2 november 2016