Mijmeren over de tijd van toen is het doel van het merendeel van mijn columns. Soms lijkt de tijd nog dichter bij dan het in werkelijkheid is. Maar liefst 36 jaren is het deze zomer geleden dat de Olympische Spelen werden gehouden in Moskou, waaraan een aantal landen weigerden mee te doen. Door een door de VS geleide boycot deden aan deze Zomerspelen, de eerste die werden gehouden in een communistisch land, slechts 81 landen mee. Nederland was wel vertegenwoordigd want, zo werd al vroegtijdig via de radio bekend gemaakt, een boycot zou helemaal niets uitmaken. Daarvan had men al geleerd toen men de Olympische Spelen in 1956 in Australië boycotte. Tijdens de Zomerspelen in Moskou werd tijdens de openingsceremonie door de Nederlandse afvaardiging geen Nederlandse maar Olympische vlag gedragen.

Ik kan me trouwens niet herinneren of ik in dat jaar bewust geluisterd heb naar de programma’s over de Olympische Spelen in Moskou. Wat voor velen een dieptepunt was in het jaar 1980 was het zinken, in de maand maart, van de MV Mi Amigo, het zendschip van Radio Caroline waarop vele talenten hun eerste sprongen in de ether hebben gemaakt. Het werd die maand voor velen stil op de middengolf en uit protest werd er zelfs door een enkeling helemaal geen radio meer beluisterd.

Wie herinnert zich nog de diverse capriolen van de landpiraat WMR tegen het einde van de jaren zeventig? Op 24 februari 1980 was de voormalige landpiraat World Music terug in de lucht en wel via legale basis via de zender van Radio Andorra op de 6215 kHz. De uitzendingen van het programma waren iedere zondagavond van 22 tot 23 uur GMT te beluisteren met deejays Paul Dane en Lee Alvin.

World Music Radio werkte in dit programma samen met de organisatie achter het World Radio and TV Handboek, die ook een eigen rubriek met actualiteiten rondom diverse stations in het programma had. WMR nam destijds de uitzenduren van Radio Scandinavia over, die de uitzendingen via Radio Andorra tijdelijk had stopgezet wegens te slechte ontvangst in Zweden.

Ook in 1980 was men in Griekenland niet tevreden als het ging om verschillende zaken. De algemene opinie in het land, na de val van het kolonelsregime in 1974, was dat de censuur op het radiogebeuren voorbij zou zijn. Niets was echter meer waar. Begin 1980 werd de toen nieuwste elpee van de Griekse artiest Manolis Mitsias door militairen gerunde station YENED geweigerd op grond van het feit, dat drie van de elf tracks anti-Amerikaanse teksten bevatten.

Commentaar van YENED vertegenwoordigers was, dat men het luisterpubliek probeerde te verdedigen tegen demoraliserende teksten. Ook verklaarde men, dat men alleen landelijke en geen internationale artiesten boycotte. In december 1979 presteerde het station ERT om 80% van de lokale artiesten uit het programmapakket te gooien. Na grote oppositie van het Griekse luisterpubliek werd de boycot ingetrokken.

1980 was de tijd dat er nog bij lange na niet regionale radio was, laat staan dat er heel veel zendtijd was. Ik vraag me af of (oud)-medewerkers van Radio Noord nog weten dat men eind maart 1980 2 ½ uur extra zendtijd had gekregen. Dit in verband met het toch in stand houden van het allerlaatste ouderwetse restaurant Frigge in de Herenstraat in Groningen. Uitgebreid werd over het ouderwetse uitgaanscentrum van Groningen gepraat, wat muzikaal werd omlijst door het zigeunerorkest Tata Mirando. Frigge bestaat inmiddels al jaren niet meer.

Radio Kootwijk

Financieel ging het in vele landen ook zeer slecht. Dit betekende dat her en der diende te worden bezuinigd en de Britse regering had een speciale commissie ingesteld die zich niet alleen diende bezig te houden met aanbevelingen op het punt van inkrimping van het aantal ambassades en consulaten, maar zich ook diende te buigen over de toekomst van de BBC World Service. Deze organisatie was destijds hard aan kapitaalinvestering toe. Het zenderpark was voor het grootste deel sterk verouderd, studio's eveneens. Geld voor verbeteringen, zo dacht de commissie, kon worden gevonden door inkrimping van het aantal uren in de Engelse taal en door het laten vervallen van de uitzendingen in talen van ‘bevriende volkeren’. Dat was echter tegen de zin van de programmamakers, die hun werk ondergeschikt zagen gemaakt aan overwegingen van buitenlandse politieke aard. De BBC vroeg het publiek om te reageren wat zij van de aanbevelingen van deze zogenaamde ‘Think Tank’ vonden. De respons was overweldigend, zeker als je in aanmerking neemt, dat het vermoedelijk zeer omvangrijke publiek achter het toenmalige IJzeren Gordijn en in China niet naar London mochten schrijven.

Het rapport van de commissie verdween echter onder tafel, nadat de BBC een bedrag van 24 miljoen Pond kreeg toegewezen voor technische investeringen.

Het zou niet bij de laatste rapportering blijven en de daarop volgende decennia werd er nog bij herhaling in budgetten geschrapt. In Amerika werd intens geluisterd naar de World Service en opmerkelijk was een schrijven van een luisteraar uit de VS die op een dag via de Engelstalige service werd voorgelezen. De BBC had, bij afwezigheid van een Britse correspondent, op een bepaald moment gebruik gemaakt van een Amerikaanse journalist voor een reportage uit een Afrikaans land. De luisteraar waarschuwde in zijn brief dat er nooit meer door de BBC gebruik mocht worden gemaakt van een Amerikaanse journalist om de eenvoudige reden dat dezen allemaal onbetrouwbaar zouden zijn.

In maart 1980 was het niet alleen de boven het water uitstekende zendmast van de gezonken Mi Amigo die op foto´s in kranten verscheen, maar er werd ook bericht over het neerhalen van de laatste grote zendmast die nog op Radio Kootwijk, het voormalige zenderpark in de directe omgeving van Apeldoorn stond. De 212 meter hoge mast werd op 22 maart opgeblazen.

De stalen constructie was het laatste restant van het in 1923 geopende zendstation dat de verbinding onderhield met Bandoeng in het toenmalige Nederlands Indië. De zes masten van het oorspronkelijke zenderpark werden in 1945 door de Duitse bezetter opgeblazen. Na de oorlog werden uit de restanten twee nieuwe masten gebouwd. In 1966, toen Radio Kootwijk inmiddels geen dienst meer deed als gevolg van de ingebruikneming van trans-Atlantische

kabels en communicatie satellieten, werd de eerste mast onderuit gehaald. De Lange Gerrit werd neergehaald, omdat de onderhoudskosten te hoog werden voor de PTT, destijds verantwoordelijk voor het onderhoud van Radio Kootwijk. Het mooie weer komt eraan en ik kan U aanraden een dagtripje te maken naar Radio Kootwijk waar nog genoeg aan historie is te zien.

Hans Knot, 7 mei 2016