In dit eerste weekend van het jaar 2019 uiteraard weer tijd voor een nostalgische terugblik. Het lijkt me leuk eens terug te kijken wat er zoal op de eerste januari van diverse jaren gebeurde en de daarop volgende reacties. In de Britse pers werd volop aandacht besteed op 2 januari 1967 naar aanleiding van de terugkeer in de ether om half 12 op Oudejaarsavond van Radio 390.

Men herstartte de programmering nadat men weken daarvoor in november 1966, na een gerechtelijke beslissing, uit de ether was verbannen. De Red Sands Towers, vanwaar de programma’s werden uitgezonden, was – volgens berekeningen in opdracht van de autoriteiten – tijdens laag water staande in nationale wateren waardoor men de wetgeving overtrad.

De terugkomst in de ether gebeurde met als eerste song ‘This could be he start of something big’. Managing directeur Ted Allbeury, destijds 49 jaar, zei in het openingsprogramma onder meer: “We zijn terug met als doel in de ether te blijven. We hebben het bewijs gevonden dat het fort minimaal een anderhalve mijl buiten territoriale wateren staat. De GPO (destijds verantwoordelijk voor transmissiezaken) zal inderdaad met een beter bewijs dienen te komen, als men die heeft, en ons opnieuw voor het gerecht dienen te dagen.” In ieder geval waren we destijds voorlopig weer verzekerd van de nodige ‘sweet music’.

Een paar jaren daarvoor, op 2 januari 1961, bracht ons het Gereformeerde Gezinsblad het nieuws dat er een particulier radiostation zich ging richten op de Zweedse bevolking. Men stelde dat Radio Nord, het beoogde station, eindelijk met uitzendingen kon gaan beginnen en wel vijf maanden later dan oorspronkelijk gepland. Er werd aan toegevoegd dat de programma’s afkomstig waren vanaf een schip verankerd in internationale wateren bezuiden de Zweedse kust. Vervolgens meldde men details zoals: ‘Dit schip heeft een zender van twintig kilowatt aan boord en een 38 meter lange antenne met een tegengewicht van 160 ton beton dat gestort is in de kiel.’ Vroeger lazen we over de fouten heen want het was natuurlijk een zendmast en geen antenne en het beton was gestort in het ruim van het schip en niet alleen maar in de kiel. Verder wist de journalist te melden dat de technische apparatuur afkomstig was uit zowel het toenmalige West- Duitsland en Amerika en dat alle programma’s vooraf zouden worden opgenomen in een studiocomplex in Stockholm. Foto’s bewezen later dat een ander gegeven in het artikel juist bleek te zijn: ‘De programmabanden gaan per boot of per vliegtuig naar het zendschip waar ze, verpakt in waterdichte zakken, zullen worden uitgeworpen waarna ze door de bemanning van de Bon Jour kunnen worden binnengehaald voor de uitzending op Radio Nord.’

Weer een ander krantenbericht meldde dat nieuwberichten via morsecode vanaf de wal naar het schip zouden worden gestuurd zodat men degelijke nieuwbulletins kon gaan verzorgen. Dit zou op die wijze gebeuren omdat het onderhouden van een normale radioverbinding tussen kust en schip wettelijk verboden was. Het was, na Radio Mercur dat met haar zendschip aan de Zuidwestkust van Zweden lag, een nieuw succes voor de commerciële radio in Noord Europa.

In deze column dus herinneringen aan datgene in de publiciteit kwam na de Nieuwjaarsvieringen in de diverse jaren. Zo was het de redactie van de Gemeenschappelijke Persdienst, die voor een groot aantal regionale kranten werkte, die op 2 januari 1964 bekend maakte dat een bekende regisseur van de AVRO, Theo Ordeman, zijn ontslag had ingediend. Hij had grote naamsbekendheid gekregen in ons land door de productie en regie van het inzamelingsprogramma met Mies Bouwman, ‘Open het dorp’.

Het bleek dat Ordeman door de firma Mecom was benaderd in de toekomst productiewerkzaamheden te gaan verrichten voor een nog op te zetten commercieel televisieproject. De naam van Reiner Zwolsmans viel daarbij. Desgevraagd stelde Ordeman zelf in de krant dat hij het voorstel in overweging had genomen maar nog geen beslissing had genomen. Wel voegde hij eraan toe dat er nog een aantal programma’s voor de AVRO in de planning was en dat hij zeker zich aan zijn verplichtingen zou houden. Het commerciële project bleek het REM-eiland project te zijn maar Ordeman koos eieren voor zijn geld en verlengde zijn contract bij de AVRO om jaren later in dienst te treden van de TROS.

Ik neem je ook nog even mee terug naar begin januari 1982 want op de eerste januari werd het nieuws bekend dat op Oudejaarsavond Abe Nathan, de vredesactivist, had besloten de uitzendingen van The Voice of Peace voor de Israëlische kust te staken. Een paar week eerder had hij al, in zijn bijna dagelijkse eigen programma, gesteld te stoppen als hij geen toestemming kreeg van de autoriteiten om af en toe met het – in Nederland gebouwde – zendschip een haven in te gaan voor bunkering.

Op Oudejaarsavond 1981 kwam daar een andere reden bij namelijk dat hij het, vanwege de winterse stormen, het niet langer verantwoord achtte de levens van de vrijwilligers aan boord van het zendschip op het spel te zetten. Vervolgens was het enige tijd stil op de 1540 AM.

Hans Knot, 05-01-2019