In de afgelopen decennia ben ik ze bewust dan wel onbewust tegengekomen en dan doel ik op de instant gehouden huisjes en winkeltjes die de 60 plusser onder ons een heerlijk gevoel geven van nostalgie. Of het komt omdat ikzelf afkomstig ben uit een gezin waar het ging om kleine middenstand, maar ook de immer voortgang in nostalgische gevoelens naar boven te halen kan dit goede gevoel geven.

Mijn ouders waren kappers en ondanks dat de kapperszaak meer dan vijftig jaar geleden, wegens gezondheidsredenen, werd gesloten, komen de herinneringen uit die tijd met regelmaat boven. Dat komt misschien ook wel dat ik met regelmaat nog per fiets het oude pand voorbij ga. Een kapsalon in het straatkantdeel van een woonhuis op een stoep waarbij ieder pand wel een middenstandsbestemming had. Een slager, bakker, drogist, kapper, horlogemaker, pennenwinkel en kruidenier. Niets is er vijf decennia later meer van over.

Maar toch zie ik in gedachten de winkels zo weer voor me met de daarbij behorende reclame-uitingen. Mijn vrouw Jana begeleidde mij al weer twintig jaar geleden naar Den Bosch waar een tentoonstelling werd gehouden als herinnering aan een katholiek familiebedrijf dat actief was onder de naam ‘De Gruyter’, U weet wel van het snoepje van de week en andere voordelen. Op de tentoonstelling kwam ik in gesprek met een persoon die mij, na ruim 30 jaar, herkende als de zoon van zijn toenmalige kapper. Het was de voormalige bedrijfsleider van De Gruyter aan het Floresplein in Groningen. Vrij uitgebreid hebben we toen gesproken over de vele groenteboeren, kruidenierswinkels, kappers en meer in de wijk. Velen gericht op hun eigen geloofsgenoten in de tijd dat kerkgang nog bloeiend was.

De bedrijfsleider roemde mijn ouders omdat mensen vanuit allerlei geloofsrichtingen op een gelijkwaardige manier werden behandeld, iets dat klaarblijkelijk niet overal in de buurtwinkeltjes werd gedaan. Het reizen naar Den Bosch had als bedoeling de historie te beschouwen van een familiebedrijf dat landelijk bekend was geweest maar helaas ten onder was gegaan. Over de filialen in Groningen schreef ik eerder een ander artikel: https://www.focusgroningen.nl/groningen-van-toen-deel-23/

Winkeltjes van toen kun je overal in Nederland gelukkig nog vinden en zoals al gesteld zijn wij ze, tijdens onze korte tripjes door Nederland, vaak tegengekomen. Ik wil er een paar noemen. Tijdens een wandeling met vrienden in Oud Blaricum stonden we een paar jaar geleden plotseling voor een prachtig mooi oud huisje wat een soort van tabaks- en snoepwinkel was geweest en gebleven als museumobject. Ook op Terschelling heb je - halverwege het eiland – een winkeltje dat ik altijd als gesloten heb aangetroffen maar dat gevuld is met huishoudelijke zaken uit grootmoeders tijd.

In 2016 hadden we een weekend Nijkerk gepland in het prille voorjaar. Zondag met diepe stilte voor de kerkgang. Om 12 uur, dan wel midden op de dag, stroomde de kerk in Barneveld, waar we probeerden een kop koffie te drinken tijdens onze fietstocht, leeg maar ook de koffiekopjes bleven leeg. We besloten door te fietsen en gingen richting het gehucht Terschuur waar een prachtige oldtimer mij lokte. Het bleek een Mercedes te zijn die als laatste eigenaar Alfred Heineken had gehad en in handen was gekomen van ‘The Old Crafts and Toy Museum’ in Terschuur. Zoek het maar eens op via google en ga eens op bezoek want een wereld gaat er voor je open.

En dan recentelijk waren we een paar dagen in Leeuwarden met als doel ‘ontspannen, van elkaar genieten, Fries Museum bezoeken en meer ontdekken. Wandelend door de binnenstad kwamen we ook voorbij ‘Museum de Grutterswinkel’. In dit pand, dat voornamelijk origineel – inclusief woongedeelte – bewaard is gebleven, tal van uitingen op het gebied van kruidenierswaren. Maar ook aandacht aan de opkomst van de zelfbedieningen. Een perfecte uitstalling van kruidenierswaren uit de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw. Verdwenen producten maar ook die al weer jaren in een ander jasje zijn gestoken. Vrijwilligers vertellen vol liefde over de tijd van toen maar stellen zich ook open voor de verhalen van de bezoekers,.

Naast het winkelgedeelte is er ook ruimte voor het woongedeelte. Een trap naar beneden leidde ons naar de kelder, waarbij mijn vrouw zich meteen thuis voelde in de kelder van haar oma, decennia geleden en ikzelf in onze eigen kelder aan de Korreweg in Groningen in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw, toen er geen koelkast was maar groenten en fruit werden gewekt in de glazen potten. Alle hulpmiddelen in die kelder brachten mij geheel terug in de tijd.

Verder is in het pand een woongedeelte op de bovenverdieping ingericht. Het is een soort van achterhuis waarbij het duidelijk wordt hoe klein een jong gezin destijds leefde met de baby in een wiegje aan het voeteneinde van de ouders in de bedstee. En ook het ‘huske’ is in de oude toestand in het pand gehandhaafd gebleven. Als je in de buurt bent in de omgeving van Leeuwarden de moeite waard van een bezoekje Aan de Nieuwesteeg: https://grutterswinkel-leeuwarden.nl/

Trouwens 100 meter links om de hoek is de Sonnema historische winkel, je weet wel van de echte Berenburg. Een leuke wandeling naar de Oostersingel is aan te raden om ook nog ’t Andere Museum’ te bezoeken waar tal van items worden belicht. Het is gevestigd in een 19de - -eeuws pakhuis en een woonhuis, dat ooit werd gebouwd naar idee en in opdracht van de koopman Hajonides van der Meulen. Vele jaren later kwam het in particuliere handen waarbij tal van verzamelingen, deels samengebracht in een stichting, worden tentoongesteld.

Naast vele oldtimers, dinky toys, een mini trein circuit, herinneringen aan de Vrij Metselaars, kantklossen en is er ook een prachtige verzameling oude radio’s te zien. Leeuwarden doen ook dit andere museum bezoeken.

https://museumpakhuiskoophandel.nl/het-andere-museum/

Hans Knot, 28 maart 2020