Vriendschapsfraude lijkt een ver-van-je-bed-probleem, maar vergis je niet. In het coronajaar is het aantal meldingen in België waanzinnig gestegen. Ook de bedragen die oplichters ontfutselen zijn veel groter. De totale schade in ons land loopt intussen op tot meer dan 15 miljoen euro. Daarnaast is de emotionele impact zwaar. Vriendschapsfraude maakt families kapot en de schaamte bij de slachtoffers is groot. Radio 2 zet een week lang het fenomeen in de schijnwerpers om zo het tij te keren. Om iedereen te waarschuwen, maar ook om slachtoffers en hun omgeving bij te staan en het taboe te doorbreken. Met openhartige getuigenissen, handige tips en livesessies in De Inspecteur, Radio 2 Spits en Wijs.

Het topje van de ijsberg
Sinds de start van de coronacrisis is het aantal gevallen van vriendschapsfraude spectaculair toegenomen. De FOD Economie registreerde al meer dan 2000 meldingen via het meldpunt tussen januari 2020 en oktober 2021. Een forse verhoging tegenover de voorgaande jaren. De totale schade loopt op tot meer dan 15 miljoen euro (€15.317.787,04). De bedragen die oplichters stelen, worden ook alsmaar groter. Een triest hoogtepunt: in 2020 is er één enkel slachtoffer dat 780:000 euro kwijtraakt. Die cijfers zijn nog maar het topje van de ijsberg. Veel mensen maken nooit een melding van wat hen overkomt omdat de gêne te groot is of omdat ze nog steeds geloven dat hun 'internetrelatie' wél echt is.   
Amerikaanse militair op buitenlandse missie

Katelijne uit Wervik doet voor het eerst haar verhaal. Een jaar geleden dringt het bij haar door dat ze het slachtoffer is van vriendschapsfraude. De man met wie ze al maanden aan de praat is via Facebook, verbreekt plots al het contact nadat ze vertelt dat er geen geld meer staat op haar spaarrekening. Tot dan heeft ze 40:000 euro overgeschreven naar de Amerikaanse militair op buitenlandse missie. 

Pas 9 maanden eerder raakt Katelijne met hem aan de praat na een vriendschapsverzoek. Ze vindt hem aantrekkelijk en het gesprek wordt met de dag intenser. Na 4 maanden vraagt de man plots een kleine som. Hij zit in de problemen en Katelijne is de enige die hem kan helpen. Gaandeweg schenkt Katelijne op die manier al haar spaargeld weg. Als de man weet dat er niets meer te rapen valt, is het gesprek definitief afgelopen.

Inspecteur Sven Pichal gaat op bezoek bij Katelijne en confronteert haar met de foto van de man op wie ze verliefd is geworden. Dezelfde foto's worden bij heel veel slachtoffers gebruikt. De man op de foto bestaat echt: het blijkt de Amerikaanse generaal Douglas Frasier. Al jaren wordt zijn foto misbruikt door oplichters. Katelijne reageert verslagen. Dat is het verhaal van één slachtoffer, maar Katelijne is niet alleen.

De Inspecteur praat met slachtoffers
Inspecteur Sven laat de komende week ook nog andere getuigen aan het woord. Zo vertelt ook Hilde hoe ze halsoverkop verliefd werd op een oplichter.

Hilde: "Die man gaf me alles wat mijn eigen man me niet geeft. Hij vond me mooi en lief. Ik was op slag verliefd. En als mijn man het niet had ontdekt, had ik ook geld overgeschreven."

Peggy en Herman vertellen honderduit over hun ervaringen op datingwebsites. "Alle verhaaltjes waar die profielen mee komen aandraven, volgen ongeveer hetzelfde scenario," vertelt Peggy. "Het lijkt wel alsof de oplichters allemaal hetzelfde handboek gelezen hebben. Ik speel het spelletje mee, omdat ik weet dat vroeg of laat de aap uit de mouw komt: ze hebben altijd geld nodig." Zij trapten gelukkig niet in de val.
Ook familie vaak radeloos

Maar vriendschapsfraude treft niet alleen de slachtoffers, ook hun familie. De moeder van Marie gelooft wel nog altijd dat ze een echte online relatie heeft. Marie getuigt over hoe dat ook haar leven, en dat van haar zus, op zijn kop zet. Hun mama is zo in de ban van haar onbestaande vriend dat ze maar blijft zoeken naar manieren om hem geld op te sturen achter hun rug. De familie is radeloos. De Inspecteur zoekt uit of er dan iets is wat je kan doen. 
Doorbreek het taboe

Alle getuigen, zowel de slachtoffers als hun omgeving, willen hun verhaal vertellen, omdat ze willen dat vriendschapsfraude uit de schaduw wordt gehaald.

Marie: "Het beheerst je leven. Onze familie gaat eraan kapot. En ik ben zo boos dat dit kan gebeuren."

En dan is er nog de emotionele chantage. Die criminelen sturen niet zomaar wat berichten. Er zit een concreet plan achter dat mensen emotioneel over de rand duwt. Slachtoffers missen vaak de digitale vaardigheden om de leugens te doorprikken. Ze beseffen niet dat ze praten met een man of vrouw die niet echt is. De Inspecteur roept dit een halt toe en wil luisteraars helpen om valse profielen (beter) te herkennen.

Getuigenissen, tips en livesessies

• De Inspecteur bekijkt deze week in detail hoe vriendschapsfraude werkt. Hij praat met slachtoffers en hun omgeving, maar ook met een onderzoeksjournalist die het netwerk achter vriendschapsfraude blootlegt. Een IT-expert geeft concrete tips om valse profielen te herkennen. Ook de mensen achter NENIU komen langs, een vzw die zich specialiseert in slachtoffers van internetfraude. 
• Morgen dinsdag 26 oktober is er ook een livesessie in de Radio 2-app waarbij luisteraars hun vragen over vriendschapsfraude kunnen stellen.
• Radio 2 Spits bouwt elke dag verder op de verhalen die bij De Inspecteur binnen komen.
• In Wijs kijkt Karolien Debecker hoe we het groeiende probleem van eenzaamheid kunnen aanpakken, want dat is dé voedingsbodem voor dit soort van fraude. Ze krijgt daarbij de hulp van relatie-expert Rika Ponnet. Want niet alleen singles worden het slachtoffer van vriendschapsfraude. Ook mensen die eenzaam zijn binnen hun relatie zijn kwetsbaar. 

De Vriendschapsfraudespecial van Radio 2: vanaf maandag 25 oktober, een hele week lang in De Inspecteur, Radio 2 Spits en Wijs. 

De Inspecteur: van maandag tot en met vrijdag, tussen 08:00 en 09:00 uur op Radio 2.

Radio 2 Spits: van maandag tot en met vrijdag, tussen 16:00 en 18:00 uur op Radio 2.

Wijs: van dinsdag tot en met donderdag tussen 20:00 en 22:00 uur op Radio 2.

Afbeelding: Inspecteur Sven Pichal (foto Radio 2)Inspecteur Sven Pichal (foto Radio 2)