De afgelopen jaren hebben wetenschappers steeds vaker deelgenomen aan activistische activiteiten. Ze organiseerden protesten over huisvesting, stonden in toga op de A12 en bezetten universiteitsgebouwen om te protesteren tegen de banden van hun instellingen met de fossiele industrie en Israëlische universiteiten. Daarnaast spraken zij zich uit over het vaccinatiebeleid en mengden zich in discussies over migratie en stikstof.

Voor veel wetenschappers is deze activistische rol ongebruikelijk. Hun primaire taak is het produceren van nieuwe kennis, terwijl het aan de samenleving is om te bepalen of en hoe deze inzichten moeten worden toegepast. Ondanks deze traditionele opvatting hebben sommige wetenschappers het gevoel dat zij verplicht zijn om actie te ondernemen tegen onrecht, desinformatie en de politisering van wetenschappelijke kennis.

Dit zogenoemde ‘wetenschapsactivisme’ wordt echter niet altijd zonder controverse ontvangen. Deelname aan publieke debatten kan risico’s met zich meebrengen voor de carrière en soms zelfs de veiligheid van wetenschappers. De vraag rijst dan ook wat hen drijft om deze stap te zetten. Is wetenschapsactivisme een noodzakelijke reactie op de uitdagingen van deze tijd, of ondermijnt het de autoriteit van de wetenschap?

Op zondagavond 21 juli gaat Lara Billie Rense in gesprek met vier wetenschappers die zich uitspreken over dringende kwesties op het gebied van klimaat, ecologie, mensenrechten en gezondheid. Zij analyseren het fenomeen wetenschapsactivisme en delen hun inzichten:

• Efraïm Hart, arts en adviseur medische opleidingen bij het OLVG, politiek actief voor de ChristenUnie en promovendus op het gebied van ‘zorgactivisme’ aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
• Yolande Jansen, universitair hoofddocent Sociale en Politieke Filosofie aan de Universiteit van Amsterdam, betrokken bij Scientist Rebellion en Dutch Scholars for Palestine.
• Erik van Sebille, hoogleraar oceanografie en public engagement aan de Universiteit Utrecht, die werkt aan een methode om de verantwoordelijken voor plasticvervuiling op te sporen.
• Martijn Duineveld, universitair hoofddocent culturele geografie aan de Universiteit van Wageningen, betrokken bij Scientists4Future en mede-oprichter van het onderzoeksplatform Climate Obstruction NL.

De uitzending "Focus Radio: Wetenschapsactivisme op de Snijtafel" is te beluisteren op zondag 21 juli van 22:00 tot 23:00 uur op NPO Radio 1. Na uitzending is deze verkenning te beluisteren in Podcast Focus: https://www.nporadio1.nl/podcasts/focus-wetenschap