De nostalgische column van Hans Knot 12 april 2025

Er zijn van die momenten dat intens wordt teruggedacht aan een bepaalde periode in het leven bij het zien van een bepaalde krantenknipsel. In  mijn geval was het recentelijk een foto van de mijnenveger Galaxy bij een artikel in de Telegraaf van 1 februari 1973. Ik besefte mij dat vooral de tweede helft van 1972 en het jaar 1973 voor mij intense jaren waren.

Ik was hoofdredacteur geworden van Pirate Radio News, een Engelstalige publicatie waartoe ik in 1969 voorzichtig mijn eerste brief stuurde, toen nog naar een adres in Delft. Het postbusadres van Dick van Schenk Brill, die het gestencilde blad samen met Willem Herrebrugh en niet veel later Jacob Kokje runde.

In 1971, naar een fiks aantal boeken en publicaties te hebben aangeschaft en gelezen, besloot ik een verhaal te schrijven over de periode 1958-1971 en in te sturen naar het adres van Pirate Radio News (PRN). De heren in de redactie van toen besloten het als bijlage van een PRN mee te sturen en  mij uit te nodigen voor een redactievergadering in Amsterdam ten huize van Willem Herrebrugh. Toen ik enkele uren later met de trein terugkeerde naar Groningen diende ik na te denken over het voorstel tot de redactie toe te treden en na te denken of ik het stokje wenste over te nemen om de eindredactie van PRN te gaan doen.

Uiteindelijk heb ik mijn ‘ja woord’ gegeven en zijn Dick en Willem teruggetreden om zich vooral op hun studie te richten. Beiden hebben een glansrijke loopbaan gehad. Willem haalde het vooral op politiek gebied en zat onder meer enige tijd in de Tweede Kamer. Dick haalde zijn succesvolle loopbaan onder meer bij de Technische Hoogeschool en de latere universiteit in Tilburg.

Jacob Kokje draaide nog een aantal jaren mee en was zo gefascineerd op de komst van RNI dat hij besloot, wonende in Leiden, zoveel mogelijk van dit station vast te leggen op tape. Vooral het gegeven dat RNI ook op FM goed was te ontvangen, leverde dit prachtige opnamen op. En het resulteerde in een prachtige dubbel lp die op 4 mei 1973 het daglicht zag. De historie van RNI was vooral het goede werk van Jacob waarbij ik hem mocht assisteren. Deze productie werd in de laatste week van Radio Noordzee zelfs lp van de week.

Trouwens ook voor Jacob, zijn naam was inmiddels van Kokswijk, maakte een welverdiende uitgebreide universitaire carrière, met ook een aantal professoraten, onder meer in Seoul. En voor mij werd de weg naar de universiteit in 1975 een gegeven en nog immer, hoewel beperkt en vrijwillig, ben ik betrokken bij Orthopedagogiek en wel in het 50ste jaar.

In ieder geval wil ik in deze en volgende column aandacht besteden aan 1972 en 1973 door een aantal berichten terug te halen in herinnering voor hen die in die jaren al bewust de zeezenders volgden. En voor andere lezers zal het misschien als nieuwe informatie gaan overkomen.

12 januari 1972 werd er in de kranten melding gemaakt dat de programma’s van Radio Veronica waarschijnlijk, na een eventuele onder tekening van het Verdrag van Straatsburg, niet uit de ether dienden te verdwijnen want ‘men’ was al druk bezig te kijken in hoeverre er de mogelijkheid was de programma’s over te hevelen in de programmering van Hilversum 3, wat velen het nationale popstation noemden maar door het merendeel van de zeezender-aanhang vooral uit boosheid nooit werd beluisterd. Niet duidelijk werd wie met die samenvoeging bezig was.

Wel werd gemeld dat vanuit de leiding van Radio Veronica overleg was met verschillende parlementariërs om te kijken wat de toekomst kon opleveren. Op 25 januari 1972 werd vanuit de NOS gemeld dat de programma’s van Hilversum III veel populairder waren dan die van Veronica. Zelfs minstens twee keer zo veel beluisterd meldde de Telegraaf. Opmerkelijk dacht ik destijds dat deze krant dit meldde als grote voorstander tot behoud van Veronica. Maar men schreef: ‘Dit schrijft de NOS in een brief aan Tweede Kamerleden waarin ook bepaalde luistercijfers worden gedeeld. ‘De gegevens zijn ontleend aan de kijk- en luisteronderzoek, dat in opdracht van de afdeling  studie en onderzoek van de NOS werd uitgevoerd door de NV Intomart.’

In de brief werd erop gewezen dat Veronica tot en met 1969 vrijwel het meest beluisterd was maar dat Hilversum III in het vierde kwartaal van 1970 de ommezwaai had gemaakt en vooral de verplaatsing van het programma ‘Langs de Lijn’ naar de zondagmiddagprogrammering van Hilversum III tot het succes leidde.

Op 16 februari 1972 werd bekend gemaakt dat ‘Joost den Draayer’ Radio Noordzee zou verlaten. Begin maart 1971 was hij daar als deejay gaan werken, samen met onder meer Jan van Veen. In een persbericht werd bekend gemaakt dat hij per 1 maart 1972 zijn medewerking aan de programma’s zou stopzetten. Geruchten, die de ronde deden, als zou hij ruzie hebben met Guus Janssen jr., directeur van Strengholt de maatschappij achter de Nederlandse tak van RNI, werd door van Kooten (de naam waaronder Joost ter wereld kwam) ontkent.

Een maandje later ging het gerucht de ronde dat er spoedig een einde ging komen aan de publicatie van ‘Veronica 192’, dat werd uitgegeven door Radio Veronica. Rob Out, destijds programmaleider maar ook de eindredacteur, kwam op 13 maart met het bericht naar buiten dat de publicatie zeker tot het moment dat het station vanaf zee definitief zou verdwijnen, zou blijven bestaan. Inmiddels weten we dat er een gouden toekomst voor het blad was weggelegd.

Reden van de voortzetting was dat directie en aandeelhouders vooral onder de indruk waren van het enthousiasme van de medewerkers aan het tijdschrift. Maar ook van belang was het gegeven dat in de daaraan voorafgaande weken nieuwe abonnees met duizenden binnenstroomden. Belangrijke argumenten voor de leiding met de publicatie door te gaan.

Afsluitend van deze column even terug naar de 10de maart 1972 toen er in de Parool een ingezonden reactie werd geplaatst in de rubriek ‘Zo maar’. Het bracht mij in gedachten terug naar een soort van uitwisseling in maart 1971 tussen Hilversum 3 en Radio Veronica waarbij zowel Lex Harding als Herman Stok waren betrokken. De heren waren gast in elkaars programma’s op Veronica en de VARA.

Maar goed de ingezonden brief: ‘Voor de regering Biesheuvel ligt een onaangenaam karwei op te knappen, de ondertekening van het Verdrag van Straatsburg dat een eind moet maken aan de activiteiten van Radio Veronica en Radio Noordzee. Nu de beluistering van Hilversum III die van de piraten veruit overtreft, zal het verdwijnen van deze illegale zenders minder hard aankomen dan een paar jaar geleden het geval geweest zou zijn. Als de regering op korte termijn zou beslissen dat Hilversum III langer mag gaan uitzenden en de PTT de sterkte van de zender op de 240 meter zou opvoeren en het bovendien mogelijk maakt dat er via de FM-kanalen in stereo kan worden uitgezonden, dan zal het wegvallen van Veronica en Noordzee voor het publiek gemakkelijker te accepteren zijn.

Liefst 53 jaar later is de luisterdichtheid van wat voorheen Hilversum III heette tot een absoluut dieptepunt gezakt en over de zeezenders en de vele herinneringen wordt nog volop gepraat en geschreven. Oh ja, de ingezonden rubriek was van de pen van VARA’s Herman Stok.

Hans Knot, 12 april 2025