Schotten & Ieren...Rare Jongens

[Gast]

Rare jongens, die Schotten & Ieren

Uit de serie “ Radio & Meer” van Paul de Haan. De  radioliefhebberij en zijpaden. Chronologisch maar ook met stappen terug en vooruit.

Aan het einde van het artikel een aantal links voor de Internet Radiocafe versie, de links bevatten de opnames van de uitgelichte stations.

 

Radio Scotland toen en Radio in north  east Scotland nu.

Eigengereid, uitgesproken maar vooral down to earth zijn eigenschappen die zowel van toepassing zijn op Schotten als op Groningers,Friezen en ja ook op Zeeuwen. Schotten net als Groningers draaien  elk dubbeltje om voordat er wordt uitgegeven. Toch overtreffen Groningers de gierigheid van Schotten.

Als Schotten aan de wandel  zijn kijken ze naar beneden, richting tegels van het voetpad, niet dat ze verlegen zijn, welnee, er zou een muntstuk kunnen liggen, verloren door een passant. Groningers gaan nog nauwkeuriger te werk, zij kijken ook naar de grond, wederom niet uit verlegenheid. Groningers laten het niet bij kijken naar de stoeptegels, nee, ad random tillen ze een tegel op, er zou een dubbeltje onder kunnen liggen.

Toen op oudejaarsavond 1965 om 23.55 op 242 mtrs middengolf de eerste doedelzakklanken klonken was ik verkocht. Radio Scotland vanaf het lichtschip the Comet bracht een geheel eigen opvatting over het fenomeen zeezender ten gehore. Vanaf dag 1 weerklonk dat Schotse geluid, the Northern Sound. The Comet  lag voor anker 4 mijl uit de kust van Dunbar aan de Schotse oostkust.

In Zuid Engeland intussen deed Caroline haar best Big Town  Radio  te zijn met het  WMCA good guy New York  format wat maar niet lukte. Nee, dan ging het Big LiL Radio London beter af. Na een jaar oefenen en tapes doorluisteren van KLIF  Dallas Texas hadden ze eindelijk dat soundje te pakken en the PAMS jingles deden de rest. Goed beschouwd had Radio City vanaf the Shivering Sands meer eigen geluid dan twee genoemde. Scotland had vanaf het prille begin een ander idee over top 40 radio. Door moest klinken vooral Bonnie Scotland, music and clutter for the Scottish lads en lasses. Natuurlijk moesten  er producten verkocht worden maar in 75 % van de gevallen werd de boodschap vertelt aan de luisteraar op een manier of het door iemand gedaan werd  die naast je op de bank zat en in gesprek met je was. Het moest vooral duidelijk zijn dat de boodschap tijd vroeg om binnen te komen, wis en zeker kwam het niet vanaf een cart, sterker nog, cart machines hadden ze niet aanboord van the Comet, wel een plateau met daarin drie reel to reel recorders die om een superklein mixertje waren gebouwd alsmede twee draaitafels die hangend gemonteerd waren in een frame. Die draaitafels konden meeswingen op de golven van de Noordzee, daar net even buiten Dunbar waar het altijd woei, wat heet, stormde. Radio Scotland moest vooral Schots klinken. De eerste lichting deejays was  korte tijd  over vertegenwoordigd door zeg maar “hoofdstedelijke grootheden” uit Engeland. Vrij snel ruimden ze het veld en maakten plaats voor the locals die de taal vd Schotse luisteraars spraken, letterlijk maar vooral invoelend. Letterlijk kwam die taal goed tot uiting in het door Jack Mc Laughlin gepresenteerde programma Ceilidh, elke dag een half uur rond 1800 vol met violen en doedelzakken. Een céilidh, céilí (beide Iers, meervoud céilithe) of cèilidh (Schots-Gaelisch), uitspraak kjelji, is van oorsprong een sociale bijeenkomst of feest in Ierland. Volgens de moderne betekenis is het een viering met traditionele Goidelische dans en muziek. Tegenwoordig zijn céilithe aan te treffen in de gehele Ierse en Schotse diaspora.

Céilithe waren voorlopers van de moderne uitgaansgelegenheden. Op deze bijeenkomsten zorgden muziek, dans en poëzie voor amusement. Céilidh, betekent letterlijk "bezoek'". Rondtrekkende muzikanten waren altijd welkom.

De 13-8-67 editie is nogmaals  te beluisteren, wie de moed heeft stuit ook op een opmerking van Jack die maatschappelijk gezien niet door de beugel kan maar toen in 67 klaarblijkelijk wel. Ik ben benieuwd of een lezer die opmerking er uit haalt en als reactie in’t cafe plaatst. Jack schreef ook een boek over zijn loopbaan aanboord van de Comet van Radio Scotland en vervolgde met een boek over zijn verblijf bij Britain Radio en Radio 390 down south in Engeland. Toch zou hij kort voor de onvermijdelijke sluiting van 242 Scotland op 14-8-67 terugkeren naar de Comet. Ik luisterde veelvuldig naar het station, de ontvangst van de 10 kw middengolfzender was met name  overdag in Groningen prima. Kijk op de kaart van Europa en je kunt een vrijwel ononderbroken lijn trekken van Dunbar naar Groningen over zee.

Om de ontvangst in Glasgow te verbeteren werd de Comet tijdelijk verankerd 4 mijl uit de kust van Troon aan de Westkust. Echter het bleek dat men vanuit nationale wateren uitzond en de Comet werd verder de Ierse  zee in versleept om in het voorjaar van 67 terug te keren naar de oorspronkelijke ankerplaats 4 mijl uit de kust van Dunbar. De sound van Radio Scotland was omgeven door alles wat maar Schots riekt zonder dat goed uit te kunnen leggen. Komt goed tot uiting in een uur durend programma gepresenteerd door Tony Allen die op 16 jarige leeftijd de laatste maanden van Radio Scotland als presentator meemaakte  en toen al bewees een natuurtalent te zijn als radiopersoonlijkheid.

Altijd op zoek naar bijzondere radiostations stuitte ik op mijn WIFI radio op NECR,North East Commercial Radio Scotland met als verzorgingsgebied een landelijk gebied ruim rondom Aberdeen. Men zend uit via een aantal FM frequenties en het bijzondere aan dit station is dat al luisterend die geur van Radio Scotland uit de 60s terugkomt nu in 2016  bij een klein lokaal commercieel radiostation in Noord Scotland. Klein, jazeker. Voor zover ik kan achterhalen werken er 7 mensen bij NECR, 4 ervan doen presentatie, de overige 3 doen Sales IT en administratie, hoe compact en overzichtelijk wil je het hebben. Het station is on air sinds 1993 en heeft onlangs verlenging van de vergunning binnengesleept. Onafhankelijk, niet onderdeel van! Dan win je al gauw mijn sympathie en luister met regelmaat naar de geheel eigen invulling van een format, nou ja format , het riekt naar free form. Kenmerk zijn een grote stroom aan oldies uit de sectie better end of popmusic 60s 70 and 80s. Er is een daytime presenter die echt de gehele dag de zaak gaande houd. Deejay uithangen doet de man niet, wat een verademing. Hij breit gewoon de hele dag aanelkaar zonder de gebraden Haan uit te hangen, vele vele commercials worden live on air voorgelezen of staan in een bestandje en worden als het ware “verteld”. Het grootste deel van de commercials zijn “Mom and Pop” commercials, slager om de hoek, bandenman verder in de straat, dat karakter heeft het. NECR doet niet aan shows, om 0800 klinkt zoals het om 1800 ook nog klinkt met nog steeds dezelfde stem van 0800 uur, zo zou ik ook een stationnetje willen runnen, ontdaan van alle franje en grootspraak en zeker geen “lijstjes en hit en tipparades” van lang vervlogen tijden. Geen spoor van eindeloos door en door geproduceerde jingles en geen sidekicks. Als die zouden solliciteren daar in Aberdeen , stad van vis en trawlers, dan vlogen ze met een ferme sidekick de deur uit. Op het hele uur een regionieuwsbericht en om 1900 jawel jawel een uur genaamd Ceilidh , met dezelfde doedelzakken en violen als Radio Scotland in 66-67, hopelijk wel met een gewassen kilt. Daarna 3 uur lang Ierse Country and Western music. Er kruipt hier een stukje Ierland in.

Radiogolven zijn niet aan grenzen gebonden, met gemak verplaatsen ze zich over de Noordzee en Iersezee, middengolfsignalen overbruggen grotere afstanden over water dan over land, met name zandgrond vormt een hindernis voor AM golven.

De radiosituatie in Ierland in de 60er en 70er jaren was saai, in de loop vd 70er jaren kwam daar verandering in door een aantal middengolfpiraten die low budget hoofdzakelijk in het weekend met muziekprogramma’s in de lucht kwamen. Een enkele keer werd zo’n station opgerold en de zender in beslag genomen, de boete 25 Ierse  Ponden. Belangrijker voor die Ierse piratenscene was het feit dat er  een gaatje in de wetgeving zat mbt de status van de middengolfzender. Als je op een “bepaalde” manier naar zo’n zender keek zou het ook om een gewone versterker kunnen gaan ipv zender, hierdoor vond verder geen vervolging plaats. Dat betekende dat piraten  vrijwel ongrijpbaar werden en begin 1980 drie in Britse radiokringen belangrijke namen de krachten bundelden.

Robbie Dale, in 66-67-68 een populaire Caroline deejay.

Spangles Muldoon< Chris Cary> 67-68 Caroline deejay.

Philip Solomon tussen 66 en 68 de grootste aandeelhouder en feitelijk eigenaar van Radio Caroline.

 Deze drie heren investeerden in een 10 kw middengolfzender en professionele studioapparatuur en brachten Sunshine Radio in Dublin in de lucht op 9 september 1980, een giga succes werd Sunshine. Korte tijd later trokken Cary en Solomon zich terug, Dale hield Sunshine in de lucht tot 31 december 1988 toen nieuwe wetgeving het bestaan in Ierland van deze superpirates onmogelijk maakte. Cary begon in 1981 in Dublin met Radio Nova, 50 kw op middengolf , tevens op FM en korte tijd daarnaast ook op langegolf. Radio Nova werd in Dublin en feitelijk geheel Ierland een zeer succesvol radiostation, veel luisteraars en inkomsten. In maart 1980 zonk de Mi Amigo van Caroline, kwam dat even goed uit voor de Ierse Superpirates, vele ex Caroline deejays vertrokken naar Ierland tussen  80 tm 83. Zeezender legend Andy Archer  was er één van, binnengehaald door Cary paste hij goed in het clutterfree format van Nova, veel muziek-niet neuzelen. Archer is een vakman die na vele Caroline jaren loopbaan maakte bij locale commerciele radio in the UK, the BBC en de Ierse Superpirates. Tussen januari 1982 en februari 1983  werkte hij voor Nova, de opname is van de laatste dag bij Nova.

Hedentendage 2016 is er volop locale commerciele radio in Ierland en Scotland. In Dublin Ierland kan weer geluisterd worden naar Sunshine Radio en Radio Nova, beide stations hebben echter niets meer van doen met de Superpirates uit de 80er jaren. Scotland,onderdeel<nog wel> van the UK heeft zijn Scotse versies van Nationale commerciele zenders die van het Noorden in Scotland tot het zuiden van Engeland te beluisteren zijn, muv reclame blokken en enkele uren op zondagactond en wie er oor voor heeft hoort dat de Schotse versie van bijvoorbeeld Smooth Radio wezenlijk anders klinkt dan Smooth in London.

Wij hebben hier ook te maken met Schotten en Ieren, heeft niets met radio te maken getuige de foto met daarop Scott de Deerhound<Schotse  windhond> en Joris de Ierse Wolfshonden pup van circa 10 weken. Op de andere foto Joris op circa 3 jarige leeftijd, inmiddels een volwassen Ierse Wolfshond< ook behorend tot de Windhondengroep> . De bijnaam voor deze verwante rassen is Gentle Giant, geheel terecht, bijzonder vredelievende honden. Schotten en Ieren, “rare jongens”.

 

Paul de Haan.

 

 

Please login or register to see this link. Jack McLaughlin Radio Scotland  August 1967

 

Please login or register to see this link. NECR Scotland October  2016

 

Please login or register to see this link. NECR Ceilidh  October 2016

 

Please login or register to see this link. NECR C & W   October 2016

 

Please login or register to see this link. Radio Star Country Ireland August 1989 Don Allen

 

Please login or register to see this link. Radio Nova Ireland February 1983 Andy Archer

 

Please login or register to see this link. Radio Nova Ireland February 1983 Andy Archer

 

Please login or register to see this link. Radio Scotland July 1967 Tony Allen

 

Please login or register to see this link.

 

Please login or register to see this link.

[Piet Sonneveld]

Mooi verhaal er bij, Paul.

[Robin Westhof]

2 uur geleden zei Paul de Haan:

 

De 13-8-67 editie is nogmaals  te beluisteren, wie de moed heeft stuit ook op een opmerking van Jack die maatschappelijk gezien niet door de beugel kan maar toen in 67 klaarblijkelijk wel. Ik ben benieuwd of een lezer die opmerking er uit haalt en als reactie in’t cafe plaatst.

 

 

 

Bedoel je de opmerking op 6 minuten en 5 seconden over het aantal Pakistanen in Glasgow?

 

 

Robin

[Gast]

1 uur geleden zei Robin Westhof:

 

 

Bedoel je de opmerking op 6 minuten en 5 seconden over het aantal Pakistanen in Glasgow?

 

 

Robin

 

Inderdaad, die opmerking.

[Ronald Gutte]

Mooi en zeer leerzaam verhaal.

Bedankt Paul!