Hilversum 3 werd stereo... in 1973

[DAB.Radio]

Vaak wordt beweerd dat Hilversum 3 vanaf 3 september 1975 in stereo ging uitzenden. Dat is niet helemaal waar. Inderdaad werd op die datum de stereo DJ-tafel in gebruik genomen, waardoor alle programma's vanaf dat moment in stereo konden worden beluisterd. Ik herinner me echter dat een programma als bijvoorbeeld Mix van Herman Stok al ver voor 3-9-1975 in stereo werd uitgezonden. En dat blijkt te kloppen, kijk maar naar de (S)-en in deze programmering van 4 juni 1973: 

 

 

De mono DJ-tafel, waarvan de meeste programma's afkomstig waren, bleef tot september 1975 de "zwakke schakel" in de stereoketen. 

 

Voor juni 1973 werd er, althans volgens de programmalijsten die ik heb geraadpleegd, niet in stereo uitgezonden op Hilversum 3.

 

Hans

 

27 januari 2017 bewerkt door DAB.Radio

[Juul]

Ja, Hans,

Het zat zo voor een deel,

 

MIX van Herman, werd gemaakt met een technicus. Dat was ook het geval met MIX op  9 feb. 1971.( MIX samen met Lex Harding ). Ik was er bij in het muziekpaviljoen. De technicus was Hage Niehaus †, min of meer de vaste technicus van Herman. Al van af Tijd voor Teenagers in de jaren 60. En het programma was vanaf de regeltafel, dus niet de DJ set, stereo. 

Wat er daarna mee gebeurde onttrok zich aan mijn wetenschap.

 

Juul

[DAB.Radio]

Inderdaad Juul, programma's van band, of rechtstreeks vanuit de ECK of uit andere voor stereo geschikte studio's konden vanaf 1973 in stereo de zender op.

 

Ik heb vandaag nog wat bronnen op internet geraadpleegd, blijkbaar werden de eerste stereoprogramma's over één zender in 1963 uitgezonden, op Hilversum 1. Nog eerder had men geëxperimenteerd met simultaanuitzendingen over Hilversum 1 en 2. De eerste studio's die geschikt waren voor stereo waren die in het KRO-gebouw.

 

De uitzending van Mix met Lex Harding ken ik en zit tussen mijn downloads.

 

Hans

27 januari 2017 bewerkt door DAB.Radio

[Bert M.]

Volgens bijgaand artikel zonden in 1969 inderdaad alleen Hilversum I en Hilversum II in stereo uit, Hilversum III zond in mono uit.

Lees ook waarom de Hilversum III zenders in die tijd tussen de 95 en 97 MHz zaten.

(Radio Bulletin april 1969)

[ruudam]

Markelo H3 op 96,2 was kanaal 31 en niet 28 zoals hierboven staat. Ik weet het zeker want ik was toen in dat gebied. Na 18.00 uur even naar Lopik k33 met wat ruis voor Joost en Frits.

 

Dat 9e harmonische verhaal was grote flauwekul, is nooit een klacht over geweest toen H3 ook stereo werd.

 

Altijd verbaasd over het feit dat in 69 de praatzender 1 en 2 wel stero waren en de muziekzender 3 niet, en dat het tot 73 duurde voor er wat stereo was, heel mondjesmaat maar aan het progr overzicht te zien. Toen ging je stereo lampje nog aan en uit, ja, ja. 

Dat de er pas in 75 een stereo dj tafel was.....

 

Ach veel, misschien wel de meeste mensen in het westen luisterden toch naar 240 meter.

[bert ree]

de periode van de start van stereo en in de winkels probeerden ze ook quadrofonische apparatuur te verkopen. Veronica drive in show werd ook al quadrofonisch aangekondigd.

[Pim ScDM]

Ondertussen zijn er blijkbaar meer ingescande kranten bij gekomen, want op diverse plekken vind ik nu (S) bij de programma's vanaf 1 mei 1973. En ook dit artikel.

 

 

6 februari 2022 bewerkt door Pim ScDM

[Juul]

Maar was het niet zo dat de studio nog niet in stereo was in 1973 ?

[Pim ScDM]

1 hour ago, Juul said:

Maar was het niet zo dat de studio nog niet in stereo was in 1973 ?

 

Ad Visser zei op 7 mei 1973 "eindelijk een stereo Superclean Machine", dus ik denk het wel.

[Ben]

Ik kan me inderdaad nog wel herinneren dat het stereo lampje op m'n Teleton GT-202 tuner in 1973/74 af en toe aan en uitging, afhankelijk van het programma dat werd uitgezonden.

[radio tpot]

er waren 2 tafels, 1 was stereo en de ander nog niet.

Niels weet het vast wel.

 

Theo

[ruudam]

Ik denk dat toen de H3 zenders stereo aan konden, maar ECK 3 MuziekPaviljoen (MP) nog niet stereo was met een mono dj tafel, er vanuit andere studios is gezonden. De studios die voor H1 en 2 werden gebruikt bij de grote omroep verenigingen. Dus via een stereo ECK.

Overigens werd ook later niet alles van H3 met de stereotafel gedaan, zo kwam het programma Krachtvoer (en misschien meer KRO programma's) gewoon vanuit de KRO aan de Emmastraat.

Krachtvoer was een programma met veel live events zoals een column, maar ook de verslaggever die zn eigen inleiding deed samen met Marc Stakenburg. Heb ik ook mogen doen.

 

Er waren 2 dj tafels, maar de stereo volgde de mono op die buiten bedrijf werd gesteld. Ook de ECK waar de dj tafel aan vasthing moest stereo worden, dus ECK 3 moest ook worden aangepast. Er was in MP  nog een 2e stereo dj tafel in ECK 2. Werd vooral s nachts gebruikt.

 

Je stereo lampje ging vroeger inderdaad aan en uit. Nu laat men alles 24/7 aan staan (net als bij kleuren TV) , maar het is wat vreemd dat een all talk zender zoals BNR in stereo zendt. Ik heb dat eens aan hun voorgelegd en toen was het antwoord dat de adverteerders graag hun spotjes in stereo hoorden. BNR had last van wat slechte ontvangst, in mono is de ontvangst beter, minder ruis.

[Juul]

Ja, Ruud dat dacht ik ook.

Ik heb Niels al een berichtje gestuurd. Hij is nl samen met Dennis (NPO technische studio "baas" met de tafels bezig)

 

Ik kan mij herinneren dat er een LP uitkwam om H3 stereo te "vieren". En dat was toen ik er al rondliep. Dus dat was ergens in 1975.

[Eric]

17 uur geleden zei ruudam:

maar het is wat vreemd dat een all talk zender zoals BNR in stereo zendt.

Luister maar eens buiten de 'prime time' uren. Dan worden programma's hethaald en meestal is het dan zover ingekort (geen reclame e.d.) dat er per half uur soms bijna 10 min. muziek wordt gedraaid. Ze hebben een verdraaid goede keuze (mijn mening). Klinkt dan als een klok.   Grts Eric

[Juul]

Even gezocht, het was dus in 1975 !  Zie hier:

 

 

Ik kreeg ook nog gedachten van Niels maar hij heeft het over 1970 maar volgens klopt dat niet helemaal. Maar hij zoekt het nog verder uit bij de toenmailge studiochef Cor Doesburg. Leeft gelukkig nog.................wordt vervolgd.

=========================

Ha die Juul,

 

Volgens mijn gegevens ging H3 rond 1970 in stereo uitzenden.

Dat had te maken met de ECK installatie.

In het bekende filmpje met Jack Hollemans † zie je die stereo ECK. 

 

Please login or register to see this link.

 

Op 1 grammobiel na is daar helemaal niets van bewaard gebleven.

Het was half buizen, half transistor.

Deze apparatuur, uit 1964, is destijds versneld afgeschreven. Een aantal van deze grammobielen en Telefunken M5 recorders uit afgevoerde Chevrolet reportagewagens zijn via Iemke Roos bij RNI terecht gekomen.

 

Eindpresentatie 3, waarin de mono tafel stond,  hing aan een mono ECK installatie. Een beetje vergelijkbaar met dezelfde als die van de KRO."

8 februari 2022 bewerkt door Juul

[ruudam]

Op 8-2-2022 om 12:02 zei Eric:

Luister maar eens buiten de 'prime time' uren. Dan worden programma's hethaald en meestal is het dan zover ingekort (geen reclame e.d.) dat er per half uur soms bijna 10 min. muziek wordt gedraaid. Ze hebben een verdraaid goede keuze (mijn mening). Klinkt dan als een klok.   Grts Eric

Ja, maar overdag 07 tot 19 mag er geen muziek gedraaid worden dus dan was mono logisch geweest, om de ontvangst op prime time radio te verbeteren.

[Juul]

Ik kreeg nog wat info van Niels waaruit blijkt dat niet alle programma's voor 1975 in stereo waren.

Later dus wel.

======================

"Wat de definitieve invoer van stereo op H3 betreft klopt september 1975.

Gelijk met de nieuwe installatie.

Bepaalde programma's op H3 waren voor die tijd al wel stereo zoals op het forum besproken is."

[Eric]

23 uur geleden zei ruudam:

Ja, maar overdag 07 tot 19 mag er geen muziek gedraaid worden dus dan was mono logisch geweest, om de ontvangst op prime time radio te verbeteren.

Wat winnen we daar mee? Zet jij je auto in de stad ook op de 50km begrenzer?  Ik denk dat het weer mono maken van het signaal zonder pilot (en de hele multiplex uitgeschakeld) meer om handen heeft dan 'standaard' stereo. Sommigen willen ook alle gesproken woord naar de middengolf verbannen want het is onzin dat het hele spectrum van 50Hz tot 15 kHz audio wordt gebruikt, omdat spraak zo tussen de 500 Hz en 4,5 kHz ook goed verstaanbaar is. Tja.....  en zo blijven we dus aan de gang. Overigens is het hele lineaire omroepgebeuren toch op z'n retour. Immers alles <30 jaar luistert via de smartfone, ipad  'on demand' grts Eric 

[ruudam]

20 uur geleden zei Eric:

Wat winnen we daar mee? Zet jij je auto in de stad ook op de 50km begrenzer?  Ik denk dat het weer mono maken van het signaal zonder pilot (en de hele multiplex uitgeschakeld) meer om handen heeft dan 'standaard' stereo. Sommigen willen ook alle gesproken woord naar de middengolf verbannen want het is onzin dat het hele spectrum van 50Hz tot 15 kHz audio wordt gebruikt, omdat spraak zo tussen de 500 Hz en 4,5 kHz ook goed verstaanbaar is. Tja.....  en zo blijven we dus aan de gang. Overigens is het hele lineaire omroepgebeuren toch op z'n retour. Immers alles <30 jaar luistert via de smartfone, ipad  'on demand' grts Eric 

Welnee, er hoeft maar 2x per dag een knopje te worden in gedrukt, de rest gaat vanzelf. Knopje kan ook automatically. 

Voordeel, minder ruis bij ontvanger. Overigens knijpen ontvangers in de auto zelf het stereo af naarmate het signaal zwakker wordt. 

En ja gelul naar am maakt fm vrij voor meer muziek. In de VS doen ze het wel.   

[radio tpot]

Middengolf is een gepasseerd station Ruud.

Daar gaat niets meer gebeuren.

 

Theo

[Juul]

Ik ben nog een AM fan. Maar ja, zo "opgevoed hé?"

 

FM doe ik met m'n eigen amateurzender wel.......................smalband dat weer wel.

[Radiomaker66]

Ook opgevoed met AM en luister er ook nog steeds graag naar. Zat vroeger ook op FM, maar dat was niet bepaald smalband😊

30 augustus bewerkt door Radiomaker66

[Rink Hof]

Op 7-2-2022 om 18:04 zei Juul:

Ja, Ruud dat dacht ik ook.

Ik heb Niels al een berichtje gestuurd. Hij is nl samen met Dennis (NPO technische studio "baas" met de tafels bezig)

 

Ik kan mij herinneren dat er een LP uitkwam om H3 stereo te "vieren". En dat was toen ik er al rondliep. Dus dat was ergens in 1975.

 

(even reageren op een oudje)

 

Dat is vast deze LP: "Hilversum 3 gestereofeliciteerd".
Als je op "more images" klikt, staat op de rode labels inderdaad 1975.

 

Please login or register to see this link.

 

Juul,

volgens mij staat jouw naam (verkeerd gespeld) op de achterkant van de hoes (2e image).

Ik vermoed dat het een openklap hoes was, omdat bij de namenlijst vermeld wordt dat van deze medewerkers geen foto beschikbaar was.