Klassement

In deze aflevering neem ik je andermaal mee naar 1972 want op 6 januari dat jaar werd bekend dat de duikers, die op 15 mei 1971 een aanslag pleegden op de MEBO II, het zendschip van RNI, het jaar gevangenisstraf zouden houden. Dit daar hun rechtszaak in hoger beroep voor hen negatief uitviel. En dus had het Haagsche Gerechtshof het vonnis bevestigd conform de eis van de procureur-generaal. De duikers, die in opdracht van een directielid van Radio Veronica het zendschip binnen territoriale wateren dienden te krijgen, hadden hoger beroep aangetekend tegen het rechtbankvonnis. De rechters waren van mening dat de drie duikers de aanslag vooral hadden gepleegd uit geldelijk gewin en dat zij hadden moeten beseffen dat de brandstichting mensenlevens had kunnen eisen. Opmerkelijke vondst is een kleine annonce in de AVRO Bode van 8 januari 1972, waarin bekend werd gemaakt dat er een nieuwe organisatie was opgericht onder de naam ‘Free Radio Federatie’. Dit met als doel belangstellenden op het gebied van Vrije Radio ten dienste te zijn door het ondernemen van bepaalde stimulerende activiteiten zonder winstbejag. Als adres werd Kapittelstraat 7 in Weert aangegeven. Grote vraag is wie achter deze organisatie zat en wie er meer over weet. Op internet is er niets terug te vinden. In de vorige column meldde ik dat Meister en Bollier, eigenaren van de MEBO II, al op weg waren naar Zwitserland op het moment dat in het Grand Hotel in Scheveningen een inval plaatsvond door de opsporing autoriteiten en die vervolgens communicatieapparatuur in beslag namen. Op 1 juni 1972 werd bekend dat de apparatuur, die in 1970 in beslag was genomen, terug diende te worden gegeven aan Meister en Bollier. Het bleek dat de Haagse politierechter een dag eerder de toen 35-jarige Edwin Bollier had vrijgesproken van het wederrechtelijk in het bezit hebben van zendapparatuur. Bollier gaf aan dat de apparatuur alleen was gebruikt als ontvangstapparatuur en alleen werd ingezet als aan boord van het zendschip MEBO II er zich een noodgeval voordeed. Gezien de de lacunes die de telegraaf- en telefoonwetgeving vertoonde bij het onderscheid tussen radiotelefoon en zendontvangst-installaties, kwam de politierechter tot de vrijspraak. Ik maak even een kleine sprong en wel naar eind juni 1972 toen andermaal de duikers, die de aanslag op de MEBO II van RNI gepleegd hadden, in het nieuws kwamen. Ze hadden hun gevangenisstraf uitgezeten en waren behoorlijk ontevreden over de geldelijke vergoeding van de kant van de CV Veronica en dus zochten ze de publiciteit. Het bleek dat men een claim had neergelegd bij de directie van Radio Veronica van liefst 75.000 gulden. Men dacht recht te hebben als beloning voor het stichten van de brand op de MEBO II. De drie hadden Mr. Dr. Huisman uit Den Haag bereid gevonden hun belangen te behartigen. In een brief aan de directie van Veronica stelde hij dat dit bedrag niet kon worden afgedwongen maar dat het volgens hem redelijk en fatsoenlijk zou zijn dit bedrag uit te keren aan de Scheveningens. Het ging daarbij om Tom van de Linde, Tom Poelgeest en Jan Plat. Ze stelden akkoord te gaan met een eventuele schikking waarbij dit bedrag op tafel diende te komen zodat alle drie op een redelijke manier in staat waren een nieuw bestaan op te bouwen. Maar helaas werd het verzoek door de directie van Veronica op botte wijze geweigerd en werd de drie duidelijk gemaakt dat de directie op generlei wijze van plan was om een nieuwe investering te beginnen. Een dag later, op 1 juli 1972, was er al een reactie van de drie aanslagplegers en wel via een demonstratie voor het Veronicagebouw in Hilversum. De Telegraaf had, via een van de medewerkers, geprobeerd te bemiddelen tussen de duikers en de Veronicadirectie maar deze laatste meende dat bij uitbetaling van het gewenste bedrag sprake zou zijn van zwijggeld en bovendien was vanuit de directie van Radio Veronica men van mening dat de duikers zich niet aan de afspraak hadden gehouden daar er geen geweld zou worden gebruikt. Tom van der Linden stelde ontevreden te zijn en, als gevolg van het besluit van de directie van Veronica, ging men met zijn drieën in een auto voor de deur van Veronica aan de Utrechtseweg parkeren, net zo lang tot het gewenste bedrag werd uitgekeerd, hetgeen niet gebeurde. Een andere notitie die ik, enkele weken eerder maakte, had betrekking op de beide zendschepen die tot in begin maart 1968 waren gebruikt door Radio Caroline. Men was, na de invoering van de MOA, de Britse wet tegen de zeezenders, rustig doorgegaan met het verzorgen van uitzendingen maar beide zendschepen, de MV Mi Amigo en MV Fredericia, werden uiteindelijk in opdracht van de schuldeiser Wijsmuller, naar Nederland versleept. Op 30 mei 1972 noteerde ik dat er een openbare veiling had plaatsgevonden. Het was mogelijk geworden nadat in 1971 de rechtbank in Amsterdam had besloten dat beide schepen, die in de Amsterdamse Houthaven aan de ketting hadden gelegen, werden vrijgeven voor de verkoop. En dus vond de executieverkoop op maandag 29 mei 1972 waarbij het zendschip van Caroline North, de Fredericia, werd verkocht voor 26.500 gulden aan de scheepssloper Van Rijsdijk. De Mi Amigo ging voor 20.000 gulden in andere handen over, waarbij de naam van de nieuwe eigenaar niet bekend werd gemaakt. Later bleek dat de aankoop gebeurde door Gerard van Dam in opdracht van Ronan O’Rahilly. Er bleek later dat jaar een nieuwe herstart te zijn van het voor velen al legendarische station Radio Caroline. Hans Knot, 26 april 2025 Afbeelding: De MV Mi Amigo terug naar zee (Foto Richard Kinch)

In een nieuwe aflevering van het BBC TV-programma Great British Railway Journeys brengt presentator Michael Portillo een uitgebreid bezoek aan het zendschip van Radio Caroline: Ross Revenge. De aflevering, die dinsdag 29 april wordt uitgezonden, volgt Portillo tijdens zijn tocht door Essex, met als hoogtepunt zijn reis naar Blackwater River. De aflevering start in Romford, waar Portillo aankomt via de Liberty Line van London Overground. Hier bezoekt hij een modern rail operating centre dat het treinverkeer in heel Oost-Anglia aanstuurt. Vanuit Romford reist hij verder naar Upminster, waar hij het Chafford Gorges Nature Park verkent, een natuurgebied dat is ontstaan uit oude kalksteengroeven. Vervolgens neemt Portillo een schilderachtige treinreis door het moerassige landschap van het Dengie-schiereiland. Zijn reis eindigt aan een jachthaven aan Blackwater River, waar hij aan boord gaat van een boot om het voormalige zendschip Ross Revenge te bereiken. De Ross Revenge, in de jaren 80 van de vorige eeuw actief in de internationale wateren als zendachip voor Radio Caroline, ligt nu voor anker in Blackwater River. Tijdens het bezoek spreekt Portillo naast manager Peter Moore ook enkele dj's van Radio Caroline zoals van Nigel Harris, Ellie Boyce en Laura Pursey. Portillo’s bezoek aan de Ross Revenge biedt kijkers een inkijk in de geschiedenis van de onafhankelijke radio in het Verenigd Koninkrijk en laat zien hoe het schip vandaag de dag nog steeds een belangrijke rol speelt voor de radiozender en de lokale gemeenschap. De opnames voor deze aflevering vonden plaats in de zomer van 2024. De aflevering wordt uitgezonden op BBC Two om 18:30 uur Britse tijd (19:30 uur in Nederland en België). Afbeelding: Ross Revenge in Blackwater River (foto Vincent Schriel)

In mei 2025 komt er een einde aan de middengolfuitzendingen van Radio208 in Denemarken. De zender, die sinds 17 december 2019 actief is op 1440 kHz, zal definitief worden uitgeschakeld. De frequentie, die momenteel met een vermogen van 300 watt uitzendt (eerder 650 watt), zal daarmee stilvallen. Eerder werd de zender op 1422 kHz in het centrum van Kopenhagen al beëindigd, nadat bleek dat deze opstelling niet voldeed aan de verwachtingen. Ook World Music Radio (WMR) heeft eerder afscheid genomen van de middengolf. De uitzendingen op 927 kHz werden ongeveer zes maanden geleden gestaakt en zullen niet worden hervat. WMR blijft echter beschikbaar via kortegolf en internetstreaming. Volgens de eigenaar van de zenders zijn er verschillende redenen om te stoppen met de middengolfactiviteiten. De hoge kosten spelen een grote rol: alleen al aan muziekrechten voor Radio208 werd de afgelopen jaren circa 530 euro per maand betaald. Daarnaast was er weerstand van lokale tegenstanders van middengolfuitzendingen, wat de operatie bemoeilijkte. Ook de veranderende regelgeving draagt bij aan de beslissing: vanaf 1 juli 2025 wordt het verkrijgen van een zendvergunning voor middengolf in Denemarken aanzienlijk lastiger, terwijl een permanente vergunning niet mogelijk is. De eigenaar geeft aan zich te willen concentreren op andere projecten, waaronder de verdere ontwikkeling van World Music Radio via kortegolf en internet, en de opzet van een nieuwe lokale, niet-commerciële FM-zender. Deze nieuwe FM-activiteit kan in tegenstelling tot Radio208 wel rekenen op een beperkte overheidsfinanciering. Met het aangekondigde vertrek van Radio208 en WMR van de AM-band komt er een einde aan een hoofdstuk in de Deense radiohistorie. Beide stations speelden de afgelopen jaren een niche-rol in het aanbod van onafhankelijke radioprogramma’s via de middengolf.

Vanaf eind juli 2025 hervat de gemeente Überherrn de openbare rondleidingen in de historische zendhal van Europe 1 in het plaatsje Berus. Bezoeken waren de afgelopen maanden niet mogelijk vanwege omvangrijke dakrenovaties. Met het afronden van de werkzaamheden wordt het voor geïnteresseerden opnieuw mogelijk het bijzondere gebouw onder begeleiding van een gids te verkennen. De rondleidingen duren ongeveer anderhalf uur en zijn toegankelijk voor groepen tot maximaal 25 personen. De kosten bedragen tien euro per deelnemer. Aanmelden kan via het cultuurbureau van de gemeente Überherrn, telefonisch (+49 6836 909122) of per e-mail. De zendhal van Europe 1 in Überherrn-Berus is een technisch en architectonisch monument. De installatie gold jarenlang als de krachtigste langegolfzender ter wereld. Sinds de beëindiging van de uitzendingen is de hal behouden in oorspronkelijke staat. In 1999 kreeg het complex de status van monument en in 2021 werd het erkend als historisch bouwwerk binnen de ingenieursbouwkunst van Duitsland. De zender is gebouwd in 1954, kort na de oprichting van de Europese Radio- en Televisie GmbH in het toen nog zelfstandige Saarland. Het gebouw is vormgegeven als een geopende sint-jakobsschelp, een ontwerp dat zijn oorsprong vindt in de tentbouwtraditie waarmee in de Verenigde Staten voor de Tweede Wereldoorlog werd geëxperimenteerd. De hal van Europe 1 wijkt af van vergelijkbare bouwwerken uit die periode door de toepassing van slechts één symmetrie-as, wat het een zeldzaam voorbeeld maakt binnen zijn soort. Andere vergelijkbare gebouwen uit die tijd zijn de Schwarzwaldhalle in Karlsruhe en de “Schwangere Auster” in Berlijn. Toch blijft het bouwwerk in Überherrn uniek binnen de architectonische ontwikkelingen van zijn tijd. Sinds 2016 is de zendhal in handen van de gemeente Überherrn en maakt deze deel uit van het nationale programma voor stedenbouwkundige erfgoedprojecten. Afbeeldingen: De historische zendhal van Europe 1 in het plaatsje Berus, Duitsland (foto Vincent Schriel)

Radio Veronica komt met een nieuwe hitlijst die volledig gewijd is aan de muziek uit de jaren zeventig: de Top 1000 van de ’70s. De stemperiode is inmiddels gestart en loopt tot en met donderdag 24 april. Vanaf vrijdag 25 april is de volledige lijst te horen op de zender. De jaren zeventig waren een bepalend decennium voor de popmuziek, met een breed spectrum aan genres en artiesten die tot op de dag van vandaag invloedrijk zijn. Van glamrock tot disco, van punk tot classic rock: het muzikale aanbod was divers en weerspiegelde de maatschappelijke veranderingen van die tijd. Artiesten als Queen, AC/DC, Fleetwood Mac, ABBA en David Bowie groeiden in deze periode uit tot iconen. Tegelijkertijd kreeg muziek een sterkere rol binnen jeugdcultuur en sociale bewegingen. Jongeren gingen zich steeds meer afzetten tegen de gevestigde orde, en muziek werd een belangrijk middel om identiteit en betrokkenheid bij maatschappelijke thema’s uit te drukken. De flowerpowerbeweging, de opkomst van punk en het groeiende bewustzijn rond vrouwenrechten en gelijkheid vormden een belangrijk cultureel decor. De Top 1000 van de ’70s volgt eerdere themalijsten van Radio Veronica op, zoals de Top 370 van de jaren ’70 in 2005, de Back to the 70s Top 770 in 2020, en de Super 70s Top 770 in 2022 en 2023. Met de uitbreiding naar een lijst van duizend nummers wordt nog meer ruimte geboden aan de muziek uit het decennium. Stemmen kan nog tot donderdag 24 april via de website van Radio Veronica. Onder alle deelnemers wordt een prijs verloot: twee kaarten voor het concert van Neil Young op 1 juli in het Stadspark in Groningen.

Adriaan Van Landschoot is, naar nu bekend is geworden, op maandag 21 april 2025 overleden, op de dag dat hij 77 jaar werd. Zijn lichaam werd aangetroffen in het water aan de Blekersdijk in Gent. Volgens het parket van Oost-Vlaanderen gaat het om een wanhoopsdaad. Van Landschoot werd geboren op 21 april 1948 in Assenede. Hij begon zijn loopbaan als kapper, maar bouwde al snel een carrière uit in de muziekwereld. In de jaren 70 en 80 richtte hij meerdere platenlabels op, waaronder ADM, en was hij betrokken bij succesvolle Belgische acts zoals Dream Express, LLD, Pop In Wonderland en Stella. Hij stond mee aan de basis van de carrières van artiesten als Petra, Good Shape en Enzo. Zijn producties waren regelmatig te zien in het populaire muziekprogramma Tien Om Te Zien. Met het klassieke crossoverproject Adya, dat hij oprichtte, boekte Van Landschoot ook internationaal succes. In samenwerking met onder meer het London Philharmonic Orchestra bereikte hij hoge noteringen in de hitlijsten in Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland. Ook produceerde hij de Vlaamse hit Schat, wat kost een zoen van jou van zanger Francis. Naast zijn werk als producent was Van Landschoot ook actief in de radiowereld. In 1973 richtte hij Radio Atlantis op. Het station zond uit vanaf een schip op de Noordzee, geïnspireerd op zeezenders als Radio Veronica. Van Landschoot maakte ook naam als voorvechter van Vlaamse muziek. In de jaren 80 kwam hij onverwacht in beeld tijdens een live-uitzending van het journaal op de VRT, waar hij pleitte voor meer aandacht voor Vlaamse artiesten op de nationale radio. Deze actie kreeg ruime media-aandacht en wordt vaak genoemd als kantelpunt in het beleid rond Vlaamse muziek op de openbare omroep. In de latere jaren van zijn leven kampte Van Landschoot met de ziekte van Parkinson. Afbeelding: Adriaan Van Landschoot in 2009