Doorzoek de gemeenschap

Zijn naam ontbrak in een nota bene door de VARA zelf verspreide 'Top 40 aller tijden' met belangrijke radiomakers die vorig jaar verscheen vanwege honderd jaar radio. Namen als Gerard Ekdom, Jack Spijkerman en Sjors Fröhlich spraken kennelijk meer tot de verbeelding. Blijkbaar is vergeten dat de afgelopen week op 88-jarige leeftijd overleden Aad Bos behoorde tot de écht groten van de naoorlogse radio. Vanaf de late jaren vijftig was hij medebepalend voor de vooruitstrevende manier waarop de VARA omging met muziek: eigen opnamen in de VARA-studio's, opnamen van concerten in het land. In de programma's ging het niet om singletjes en hitjes, maar om een bewuste keuze uit het beste nieuwe materiaal dat die week was uitgekomen. Aad Bos had zelf een persoonlijke voorkeur voor jazz, maar hij vond dat een maker van een muziekprogramma een brede kennis van alle genres moest hebben. Wat de VARA al deed voor de jazz, eigen opnamen in de VARA-studio maken en concerten in het land opnemen voor uitzending, gebeurde vanaf de tweede helft van de jaren zestig ook met de popmuziek: beat, progressieve pop, later met punk en new wave. Het is zelfs de vraag of de hausse aan Nederlandstalige pop (Doe Maar, Klein Orkest, The Scene) er zonder de VARA en zonder initiator Aad Bos was geweest: het was de VARA die in 1978 besloot voortaan elke week een nieuw bandje zonder platencontract twee dagen studiotijd te geven. Bovengenoemde bands behoren tot de honderden die zo hun eerste professionele opnamen ('Een klank...van de VARA-plank') maakten en zonder plaat toch veelvuldig op de radio werden gedraaid. Onder leiding van Aad Bos groeide de VARA-muziekradio, de dinsdag op Hilversum III, uit tot een plek waar popmuziek volwassen werd benaderd. De makers waren zoals gemeld niet alleen gekozen om hun vlotte babbel, maar ook om hun muziekkennis. De voorkeuren van deze makers en samenstellers waren voor de VARA belangrijker waren dan populariteit in de hitparade. Waar andere omroepen zich richtten op singletjes en hitjes, zag de VARA dat de LP, het 'album', vanaf circa 1970 het belangrijkste medium voor díe muziek en de VARA werd en draaide van nieuwe albums de nummers die zij het beste vond. Soms waren dat de singles, soms niet. Hoewel Aad Bos al 33 was toen in 1965 Hilversum III begon, is het is niet overdreven hem de 'architect' te noemen van de VARA-dinsdag. Hij haalde Felix Meurders, Leo van der Goot, Frits Spits, Alfred Lagarde en Peter Holland naar de VARA. Als je grote radiomakers zoekt: dit zijn ze. Bos was een baken binnen het dolende clubje dat de VARA- Radio 3 was toen ik er eind 80s/ begin 90s een paar jaar mocht werken. Helaas had hij toen al een rol op de achtergrond. Van zijn eigen programma's vond ikzelf met name Het Zondagse Gezicht van de VARA op 3 een genot om naar te luisteren. Toen het in april 1979 begon, was ik 11 en zat ik de hele week met mijn cassettedeck bij Hilversum III. Bos behoorde tot de school van 'een plaat draai je helemaal', interessant voor een thuistaper als ik, die naast de Nationale Hitparade van Felix al snel méér muziek en andere muziek wilde. Aad bood dat. Op zondag van 11.00 tot 14.00 uur hoorde ik mooie nieuwe albumtracks, voorzien van interessante achtergrondinfo, elke week rond 12.30 uur een klein halfuurtje actuele live-muziek ('het Rondje Live') en om 11.40 en 13.40 de Zilveren Plaat en de Koperen Plaat: aandacht voor platen die – je raadt het al – die week precies 25 en 12,5 jaar oud waren. Aad Bos draaide niet alleen dat ene nummer, maar liet ook andere versies in totaal andere genres horen, zodat het vaak een kwartier lang over één nummer ging. Helaas werd het programma later bekort tot tweeënhalf uur, twee uur en uiteindelijk een uurtje en verdween het na vijfenhalf jaar helemaal. Bos ging nog wel een paar jaar verder in de dinsdagnacht, tot 1986. Mensen die het in 2020 bij de radio voor het zeggen hebben, vinden dat dit alle radiowetten tart: op zondagochtend en -middag drie uur lang actuele albumtracks, livemuziek en een afwisseling van pop, rock, Nederlandstalig luisterlied, jazz en blues en een écht diepe duik in een moment uit de pophistorie. Ik leerde het programma als piepjonge, leergierige luisteraar kennen voordat ik de Hilversumse mores (en die bij de VARA zelf) van binnenuit leerde kennen, tien jaar later, in een tijd dat angst en voorzichtigheid het helaas ook bij die omroep hadden overgenomen. Aad Bos is een monument van een manier van radiomaken waarin liefde en passie voor en kennis van de muziek vooropstonden en die in ieder geval mij onnoemelijk veel mooie luisteruren heeft opgeleverd. En een onuitroeibare liefde voor een prachtig medium. Van de hierboven genoemde mensen zijn alleen Felix en Frits nog actief op de landelijke radio. Aan hen zal het niet liggen. Hopelijk heeft Aad Bos bij meer mensen het vlammetje ontstoken. Edwin Wendt, 2 maart 2020. Afbeelding: Aad Bos (foto collectie Beeld en Geluid)

Hallo radiovrienden, Een jaar of vier geleden heb ik hier opnames geplaatst van Het Zondagse Gezicht van de VARA op 3 met Aad Bos. Ik zoek die nu, maar kan ze zelf niet meer vinden. Wie heeft zijn archief beter op orde en kan ze even herplaatsen? Dank is onmetelijk groot. Edwin