Doorzoek de gemeenschap

Ook in deze aflevering van de veertiendaagse column gaan we terug in de tijd naar begin 1980. Het lijkt allemaal heel normaal dat er via ons beeldscherm honderden signalen kunnen worden ontvangen. En er kan worden teruggekeken naar een eerder uitgezonden item en we zelfs de zogenaamde previews kunnen zien, ofwel programma’s vooraf kunnen binnenhalen. Maar dat was toch heel anders ruim veertig jaar geleden toen vanuit de overheden van Frankrijk en West Duitsland werd bekend gemaakt dat in beide landen de plannen waren in 1983 te kunnen beschikken over hun eerste omroepsatellieten. Begin februari 1980 stelde een woordvoerder van het West Duitse ministerie van Wetenschappelijk onderzoek, tijdens een gehouden conferentie in Berlijn, dat de satellieten in een baan om de aarde zouden worden gebracht door de eerste in Europa ontwikkelde draagraket, de later welbekende Ariane serie. Eind 1979 was er al een proeflancering geweest, die als geslaagd werd bestempeld. Er waren op dat moment nog geen speciale ontvangers geschikt voor het binnenhalen van satellietbeelden en dus besloot men in West Duitsland dat er in eerste instantie tien- tot twintigduizend bestaande toestellen zouden worden omgebouwd, zodat in 1983 naar de proefuitzendingen kon worden gekeken. Vanuit de industrie kwamen ook voorzichtige berichten dat men van plan was speciale televisieontvangers te gaan ontwikkelen, zodat satellietsignalen ook konden worden bekeken. Je ziet men was nog in een vroeg stadium want het doorzetten van signalen naar de kabel kwam nog niet om de hoek kijken. Wel waarschuwde men vanuit de industrie dat voor ontvangst hele grote en tevens kostbare ontvangstantennes dienden te worden aangeschaft. De woordvoerder van het voornoemde ministerie meldde op het congres dat de satellieten in een geostatische baan rond de aarde zouden worden gebracht, waarmee bedoeld werd dat de omloopsnelheid gelijk zou gaan worden als die van moeder aarde, zodat ze schijnbaar op een vast punt boven de aarde bleven staan. Bij Arianespace, het West Europese consortium dat destijds met de lancering van de Ariane voor het eerst officieel naar buiten kwam, zag men destijds voor het product een omzet van 300 miljoen dollar in het eerste jaar. Dit werd bekend gemaakt door de directeur Frederic d’Allles. Het was door kundig marktonderzoek duidelijk geworden dat men bij Arianespace in de jaren tachtig van de vorige eeuw minimaal kon rekenen op veertig tot vijftig lanceringen. Zelf zag ik voor het eerst beelden, uitgezonden via een satelliet, in South Benfleet in het Graafschap Essex. In de tuin van Ronald C Pearson en zijn huisgenoten stond een grote schotel opgesteld. Het was op de dag in november 1989 dat de muur in Oost Duitsland definitief ‘viel’ en via CNN daar uitgebreid over werd bericht. Maar weer even terug waar de column deze keer begon, februari 1980. In die tijd bestond ‘de Freewave’ (later Freewave Media Magazine en weer later Freewave Nostalgie) ruim 1,5 jaar en kwam het blad driewekelijks in de brievenbus van de leden. Dat was flink aanpoten om telkens weer het blad vol te krijgen. Er werden allerlei gastschrijvers gevraagd een bijdrage te leveren. Zo was het Hans Hogendoorn die vol liefde schreef over zijn belevenissen tijdens zijn Amerikaanse radioreizen in die tijd. Maar ook medewerkers van Radio Mi Amigo en later Radio Caroline kregen hun eigen rubriek, waarbij het soms een roddelachtige toon kreeg. In samenwerking met RadioVisie en Free Radio Magazine kwam het tot drie afleveringen van een interview met Rob Hudson en Paul de Wit over hun tijd met Radio Caroline. Deel 1 werd gepubliceerd middels het interview dat werd afgenomen door Ton van Draanen. Uiteraard werden beide heren bekende radio en televisie persoonlijkheden onder hun eigen namen: Ruud Hendriks en Erik de Zwart. Komen we zeker nog een keer op terug. Zelf was ik nogal gericht op al datgene wat op de Amerikaanse radio als ontwikkeling kon worden gezien. Vriend Meindert Dikboom had een prijzig abonnement op het Billboard Magazine, waarin ook veel over radio werd geschreven. Tevens had ik uitwisseling van radioprogramma’s per post met een aantal, over de VS verspreidde, liefhebbers van de radiohobby. Uiteraard duurde het lang voordat een pakket met bijvoorbeeld 4 recordertapes in Nederland was aangekomen maar dan had je in totaal op 4 banden en dus 4 sporen wel een etmaal aan radioprogramma’s om af te luisteren en de inhoud tot je te nemen. Op die manier begon het aantal puzzelstukjes, dat ik tot op dat moment niet kon plaatsen, aardig in elkaar te schuiven. Zo was er op Radio London een tijd lang Tony Blackburn te beluisteren die allerlei grappen in zijn programma’s vertelde, waarbij het vaak ook om zogenaamde one-liners ging. Tom Mulder vertelde mij in een email interview, jaren geleden, dat hij naar Blackburn, inmiddels verkast naar Radio One van de BBC, eind jaren zeventig op weg van Amsterdam naar Hilversum de grappen hoorde. Wat het een goede grap dan zette Tom Mulder, die destijds als Klaas Vaak op Radio Veronica was te beluisteren, zijn auto aan de kant en schreef de Nederlandse vertaling van de grap op een notitieblok. Dezelfde dag nog werd de grap verteld in een op te nemen programma, die dan de week erna vanaf tape aan boord van de Norderney werd gehoord in het programma op 192. Maar ook vele jaren later, in 1980, hoorden we in de programma’s van Tom Mulder bij de TROS op Hilversum 3 de grappen en grollen voorbij komen. De meeste luisteraars kregen dan de gedachte dat Mulder een prachtige fantasie had. De werkelijkheid was deels anders. Het merendeel van de grappen, dat hij in die tijd de ether in slingerde, werd hem toegeleverd door een andere Tom, Adams. Deze was de bedenker en dus schrijver van de grappen, die werden uitgegeven door ‘Electric Weenie’, gevestigd op Hawaï. Iedere maand bracht Tom Adams de zogenaamde ‘joke sheet’ uit, die vervolgens naar een kleine 1000 deejays over de gehele wereld werden verzonden. Met zijn grappen en grollen heeft Tom Adams destijds ertoe bijgedragen dat deejays als Gary Owens en lan McRea onderscheiden werden als ‘beste deejay van het jaar 1979’ in respectievelijk Amerika en Australië. Zelf was Tom Adams ook deejay en wel voor het radiostation WAKU in Honolulu. The Electric Weenie werd trouwens speciaal geschreven voor 'personality' deejays, die volgens Adams juist de grappen nodig hadden om populair te blijven. Hij was met het idee in 1970 al begonnen en een aantal decennia later heeft zijn zoon Tom jr. de activiteiten voortgezet. Wordt vervolgd. Hans Knot, 19 maart 2022