Doorzoek de gemeenschap

Mijn generatiegenoten hebben al dan niet de gelegenheid gehad om in hun eerste 15 levensjaren te genieten van radioprogramma’s, al dan niet uitgezonden door de toen bestaande omroepen. We hebben het dan over de periode 1950 tot 1965. Thuis hadden we in de woonkamer een buizenradio staan waar mijn oudste broer Jelle nog feilloos de gegevens over kan vertellen. Mijn herinneringen aan dat betreffende toestel zijn niet anders dan wat hij er over kan vertellen, dus is mij persoonlijk niets ervan bij gebleven. Radioluisteren gebeurde door mij vooral in de kapsalon van mijn vader, waar de draadomroep was te beluisteren en er dus een redelijk aanbod aan programma’s was. Ik mocht dan ook graag studeren in de salon, uiteraard in de avonduren en het weekend. Sport op de RONO, de uitslagen van voetbal op zondagmiddag, Belcanto concert op de BRT en de BBC onder meer met Alan Freeman’s ‘Pick of the Pops’, waar je de nieuwste en meest verkopende hits uit buurland Engeland hoorde. Maar het werd allemaal spannender toen broer Jelle, via een spaaractie van moeder, goedkoper een Sharp transistor radio kon kopen. Daarmee waren veel meer mogelijkheden dan via de Draadomroep binnen te halen. Die radio ging ook mee naar boven op de tweede verdieping, waar we een slaapkamer deelden en vooral laat in de avond naar de categorie buitenlandse stations werd geluisterd. Natuurlijk is voor leeftijdgenoten gemakkelijk de namen van de favoriete stations te noemen, tenminste als ze in het Noordoosten van ons land woonden. Radio Luxembourg in de fading was regelmatig aan maar ook stations als Radio Caroline South, Radio London en Radio City. Maar er was een uitzondering voor ons in het noorden, want wij hadden de mogelijkheid te luisteren naar de programma’s van AFN Bremerhavn. Zoals alle AFN stations was het doel van de programma’s in de daar en omliggende regio gelegerde Amerikaanse soldaten en hun families te vermaken en er vooral er voor te zorgen dat in de programma’s ook met grote mate een thuisgevoel werd gecreëerd en op veiligheid gerichte propaganda te brengen. Ook werden er in een later stadium televisieprogramma’s uitgezonden. AFN Bremerhavn was eerst gevestigd in Bremen maar verhuisde in 1949 naar de havenstad Bremerhaven, alwaar de studio’s een plekje kregen op het zogenaamde Army Airfield. In 1973 werd dit complex herdoopt tot ‘Carl Schurz Kaserne’. Bijna 48 jaar lang heeft het station uitgezonden voor het Amerikaans legerpersoneel en familie, maar ongewild werd het radiostation ook door veel Duitse en andere luisteraars in nabijgelegen buitenland met veel plezier beluisterd. Gedurende de vele jaren dat AFN Bremerhaven actief was, werkten ook veel Duitse medewerkers samen met het Amerikaanse personeel en vormden zij een essentieel onderdeel van AFN Bremerhaven's lange en voorname geschiedenis. Veel van deze Duitse AFN-werknemers hebben veel langer gediend dan de Amerikaans militairen, die voor het station werkten, en in sommige gevallen maakten verschillende van hen tientallen jaren deel uit van AFN Bremerhaven. Vanaf juli 1978 bestond de grootste doelgroep van AFN Bremerhaven uit leden van de 2nd Armrred Division (Forward) van het Amerikaanse leger, gebaseerd op de nieuw gebouwde Lucius D. Clay Kaserne in Garlstedt. De meeste familieleden van de 2e Pantserdivisie woonden in en rond de nabijgelegen stad Osterholz-Scharmbeck. Al deze Amerikanen werden bediend door de AFN Bremerhaven FM-zender in Garlstedt. De divisie had ongeveer 3.500 soldaten en nog eens ongeveer 2.500 familieleden en honderden Amerikaanse en Duitse civiele werknemers. AFN Bremerhaven werd op 31 maart 1993 stopgezet toen er een einde kwam aan de legering van Amerikaanse troepen in die regio. Met weemoed zet ik af en toe nog eens een oude opname uit mijn archief op en met een opname uit 1968 is het of je naar een Amerikaanse versie van de toenmalige zeezenders luistert. Maar ook andere opnamen, onder meer de laatste uitzending uit 1993, wordt minimaal eens per jaar uit de kast gehaald. AFN had in eerste instantie een zender met een vermogen van 5000 Watt maar via allerlei steunzenders was het signaal toch in een grote regio en dus ook in Groningen te ontvangen. Zo werd vooral in de jaren tachtig door mij nog veelvuldig geluisterd naar de programma’s van Bill Boyd, die ook tijdelijk bij Cable One programma’s presenteerde, en de countryshow van Mary Whitehouse, die wekelijks over alle AFN Europe stations werd verspreid vanuit AFN Bremerhavn. Uiteraard waren er veel meer stations in Europa actief. Een deel van deze stations kreeg op een bepaald moment de naam AFN Shape mee, met onder meer stations in Nederland en België. Maar laten we niet vergeten dat er erg sterke zenders waren voor stations als AFN Frankfurt, AFN Stuttgart en AFN Münich. Tenslotte nog even terug naar Nederland en een herinnering die ik in de map betreffende het jaar 1965 recentelijk terugvond. De herinnering brengt ons naar Soesterberg waar in de maand oktober hoog bezoek was geweest bij ‘The Voice of Camp New Amsterdam’, namelijk van luitenant-kolonel Shale L Tulin. Hij was destijds hoofd van het Amerikaanse departement of Defence Information School, de DINFOS. Hij was verrast over de invulling van de plek vanwaar men de radioprogramma’s verzorgde en stelde dat hij tijdens zijn beroepsleven nog nooit zo’n klein radiostation had gezien. En hij kon die vergelijking gemakkelijk maken want hij bezocht in die tijd onder meer alle radiostations van AFN in Europa. In de studio op Camp New Amsterdam werd in die tijd voornamelijk alleen aangeleverde bandprogramma’s afgedraaid en uitgezonden en beperkte het gebruik van een microfoon alleen voor het uitspreken van echte regionale berichtgeving. Daar was echter een uitzondering op want in de studio was er wekelijks tijd en ruimte voor een eigen lokaal verzoekplatenprogramma, waarbij een verouderde draaitafel werd gebruikt. En Tulin ontdekte dat met gebruik van de apparatuur in de kleine studio zeker een goed luidend eigen programma kon worden gemaakt, mede door de inzet van de toen in dienst zijnde sergeant West, die het station op dat moment een geheel eigen karakter en geluid gaf. Ter afscheid stelde luitenant-kolonel Shale L Tulin, dat hij verbaasd was over de resultaten en zich zou inzetten voor het verkrijgen van betere en nieuwe apparatuur voor dit lokale AFN station in Soesterberg. Hans Knot, 23 maart 2019