Doorzoek de gemeenschap

Uiteraard was lang niet iedereen in Amerika even gelukkig met de successen van Ralph Edwards en de manier waarop hij bezig was. Kritiek was er volop, met name op de "ongezonde" manier waarop het programma bezig was emoties los te weken. Sommige critici gingen zo ver dat zij zelfs een verbod op de uitzending eisten, maar zover is het nooit gekomen. Daarvoor had "This is your life" teveel succes bij de kijkers. Materieel leverde het programma Edwards ook het nodige op. Op de top van zijn succes beurde hij een miljoen dollar op jaarbasis — en dat in de jaren vijftig. De financiers van het programma kwamen uit de hoek van de wasmiddelenindustrie, die tijdens de uitzending uiteraard hun reclamefilmpjes voorbij lieten komen. Het waren dezelfde firma's die ook de bekende sentimentele soap-opera's financierden, die daaraan ook hun naam ontleenden. Voor een groot deel ging het hier om dezelfde doelgroep: het kijk- en koperspubliek van huisvrouwen. Opmerkelijk zijn ook de vele anekdotes die de ronde deden over het succes van het programma "This is your life", die soms grenzen aan het wonderbaarlijke. Zo gaat het verhaal dat de huisarts van Edwards een patiënte had, een boerin, die bij een verschrikkelijk ongeluk haar man had verloren. Van de schrik had zij nooit meer had gepraat. Ze had het werk op de boerderij keihard voortgezet en er een succesvol bedrijf van gemaakt. De dokter vertelde tot op dat moment geen enkele oplossing voor het psychische probleem van de vrouw te hebben gevonden. Hij had echter een heilig geloof in de kracht van Edwards. Daarom vroeg hij hem om via het programma de emoties van de vrouw los te weken. Op zijn gevoel ging Edwards met zijn medewerkers aan de slag om het verschrikkelijke ongeluk op papier te reconstrueren. Op een goede dag werd de boerin door een vriendin, die verder van niets wist, meegelokt naar de televisiestudio onder het motto dat het bijwonen van een dergelijke uitzending haar wel goed zou doen. Maar, ze was de studio nog niet binnen of Edwards haalde haar uit de zaal als hoofdrolspeler. De gebeurtenissen rond het dramatische ongeluk werden in de aflevering van "This is your life" opnieuw opgehaald. Edwards speelde uiteraard hoog spel, maar gaandeweg kwamen de emoties los. De vrouw begon luidkeels te huilen en vervolgens plotseling weer te praten. "This is your life" was overigens niet het eerste succes van Ralph Edwards, die op 13 juni 1913 in het plaatsje Mereno in de staat Colorado werd geboren. De man begon zijn radioloopbaan op zijn vijftiende en werkte als tekstschrijver, acteur en presentator bij het station KROW in Oakland. Hij ging vervolgens studeren aan de universiteit van Berkeley en verdiende daar in zijn vrije uren zijn geld als acteur, presentator, producer en als verantwoordelijke man voor de geluidseffecten bij KTAB in Oakland. Nadat hij was afgestudeerd, besloot Edwards zijn geluk te beproeven in New York. Liftend bereikte hij de grote stad om vervolgens bij NBC te solliciteren. In 1940 kwam hij op de proppen met een voorstel voor het radioprogramma "Truth or consequences" naar een idee van een soortgelijk spel dat hij in zijn jeugd vaak had gespeeld. "Truth or consequences" was een spelprogramma, waarin de deelnemers een vraag moesten beantwoorden. En, als de speler het juiste antwoord niet kon geven, moest hij of zij daarvoor de consequentie dragen en een opdracht uitvoeren. Dat kon vaak extreme vormen aannemen, zeker voor die tijd. Zo liet Edwards zijn deelnemers een keer op straat rondlopen in babyluiers. Een andere keer werd een olifant de studio ingeleid, die door de spelers moest worden gewassen. Op die manier — en dat zei hij er ook hardop bij — liet hij zijn publiek in de studio en de huiskamers weten dat we eigenlijk allemaal sadistische trekjes hebben. De show werd vrijwel direct een topper op de radio en liep tot 1956 aan één stuk door. In 1950 kwam er, als gevolg van het succes, ook een televisieversie van het programma en wel bij CBS. In het jaar 1951 kreeg het programma een Emmy Award toegewezen. Afbeelding: Ralph Edwards. Ook in geografisch opzicht heeft "Truth or consequences" zijn sporen achtergelaten. Ergens in de staat New Mexico, tussen El Paso en Albequerque, ligt namelijk een klein plaatsje met die naam. Oorspronkelijk heette het gehucht, dat slechts enkele duizenden inwoners telde, Hot Springs. Het was een doorsnee Amerikaans stadje, dat het vooral moest hebben van het toerisme rond de thermische bronnen ter plekke. In 1950 vond Ralph Edwards dat er iets speciaals moest worden gedaan ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van "Truth or consequences". In het feestprogramma liet hij zich ontvallen dat het best leuk zou zijn als er een plaats in de VS naar het programma zou worden genoemd. De voorzitter van het bureau voor toerisme in New Mexico hoorde die opmerking en belde meteen met de Kamer van Koophandel in Hotsprings. Daar was men wel in voor een stunt. Zo'n nieuwe, bekende naam zou de stad een stroom aan toeristen en gratis reclame kunnen opleveren. Bovendien was men dan voor eens en altijd af van het probleem dat er in de VS wel meer plaatsen met de naam Hot Springs zijn. In Californië alleen al komt die plaatsnaam wel dertig keer voor. In een speciale volksraadpleging kon het kiesgerechtigde deel van de bevolking zich uitspreken over de naamswijziging. Er waren 295 mensen die tegen stemden en 1.294 die voorstander van de nieuwe naam waren. Een overweldigende meerderheid was dus voor, maar toch was een herstemming nodig omdat er onenigheid was over de verloop van de eerste stemming. In de tweede ronde kreeg het voorstel nog meer voorstemmers, waardoor de inwoners, en ook Edwards, hun zin kregen. Het gewenste gevolg bleef niet uit. Geen enkele andere plaats van die grootte in Amerika kreeg zoveel aandacht via radio en televisie. In 1950 trok Edwards met zijn hele team naar de plaats die vanaf dat moment "Truth or Consequences" heette. Daar werd de allereerste live-uitzending van het programma van kust tot kust in Amerika vanaf locatie verzorgd. Uiteraard met de nodige reclame voor de toeristenindustrie in het stadje. Ook in 1964 en 1967 kwam het nog tot herstemmingen binnen de gemeente, maar het is altijd bij de nieuwe naam Truth or Consequences gebleven. Als gevolg van zijn radiosuccessen in de beginjaren veertig was Ralph Edwards in 1945 te zien in de film van RKO met de titel "Radio Stars on Parade", waarin hij zijn eigen "ik" speelde. Later zou hij ook nog te zien zijn in "Bamboo Blonde" (1946) en "Beat the Band" (1947), beide geproduceerd door Frances Langford. In 1939 trouwde hij met Barbara Jean Sheldon, een huwelijk waaruit drie kinderen werden geboren. Zijn naam werd in 1995 toegevoegd aan "The Radio Hall of Fame", een galerij met plaquettes waarop mensen worden geëerd vanwege hun verdiensten voor de Amerikaanse radio-industrie. "This is your life" ging in Amerika minder lang mee dan Edwards zelf. Vanaf de start van het televisieprogramma in 1952 zou het negen succesvolle seizoenen meegaan. Toch geen geringe prestatie. Het programma verdiende in 1954 en 1955 een Emmy Award. In 1957 kwam daar nog een andere prestigieuze onderscheiding bij in de vorm van de Golden Globe Award. In verschillende vormen keerde het programma nog terug. In de jaren zeventig en tachtig was er een hernieuwde kennismaking in de vorm van een zogeheten "syndicated" versie, die door allerlei stations in Amerika kon worden aangekocht. De eerste serie werd door Edwards zelf gepresenteerd. De versie van de jaren tachtig had Joseph Campanella als presentator. In deze serie fungeerden allerlei Hollywood-prominenten als eregast. Het programma werd verspreid via het American Movie Classics Cable Network. Edwards kwam in 2005 op zeer hoge leeftijd te overlijden. Bert Garthoff's Nederlandse variant van het programma was een korter leven beschoren. Aanvankelijk trok het even veel aandacht als het Amerikaanse origineel. De journalist Henk van Gelder (2000) zei hierover: "De eerste uitzending baarde veel opzien. De kranten reageerden argwanend, want maakte de VARA hier niet, ter wille van de sensatie, een inbreuk op het privéleven van de gast? Eerlijk gezegd viel het met de sensatie nog wel mee, moest het Algemeen Handelsblad na de eerste uitzending toegeven: 'Slechts de climax, toen een moeder haar zoon, die zij nog in Canada waande en die zij in de studio onvoorbereid ontmoette, in de armen sloot, waarbij haar de ontroering begrijpelijk te machtig werd, ging ons inziens over de schreef en leende zich stellig niet voor de openbaarheid.' " Na een jaar of vier was het afgelopen, zo constateerde Van Gelder: "'Iedereen verwachtte voortdurend dat er een witgekuifde 97-jarige schoolmeester te voorschijn zou komen, of een doodgewaand kind uit Australië,' zei Garthoff tegen de Radio TV Gids. Bovendien stuitte het hem steeds meer tegen de borst dat het programma in het geniep, zonder voorkennis van de gast, werd voorbereid." De volgende reeks begon in 1973 onder de titel "Een leven in beeld" maar was ook geen lang leven beschoren. De AVRO stopte ermee na twee seizoenen. Mies Bouwman hield het een stuk langer vol. Haar variant, "In de hoofdrol", liep van 1984 tot en met 1993. Maar al die tijd bleef "This is your life" in Engeland grotendeels doordraaien, zij het met enige zenderwisselingen. Daar ging het programma voor het eerst in 1955 de lucht in. Het werd gepresenteerd door Eamonn Andrews. In 1964 trok de BBC de stekker uit het stopcontact, maar Andrews verhuisde in 1969 met het programma naar ITV. Daar bleef het bijna vijfentwintig bijna onafgebroken doordraaien. In 1988, een jaar na het overlijden van Andrews, nam Michael Aspel de presentatie over. In 1993 nam de BBC het programma weer over en in 2000 werd de duizendste aflevering bereikt — een wapenfeit dat destijds op zaterdag 23 september op BBC 1 uitgebreid werd gevierd met een twee uur durende "Night of a thousand lives". Toch was het verzadigingspunt toen al lang overschreden. De laatste uitzending trok nog slechts 3,5 miljoen kijkers. Op het hoogtepunt, met gasten als Mohammed Ali, Joan Collins en Shirley Bassey, kwamen de kijkcijfers uit op wel 20 miljoen. Op vrijdag, 24 oktober 2003, bijna vijftig jaar na de eerste uitzending in Engeland, heeft de BBC daarom te kennen gegeven met het programma te stoppen. Daarmee lijkt het doek definitief gevallen voor deze vorm van emotietelevisie uit de jaren vijftig. Hans Knot, 7 december 2019 Literatuur Gelder, Henk van (2000), "Verraste prominenten." In: NRC-Handelsblad, 23 September 2000. Tweede-Kamerfractie SP (2001), "Ook belazerd?" Een consumentenonderzoek naar tv-inbelspelletjes. Rotterdam: Socialistische Partij.

Goede Vrijdag viel in 1965 op 16 april. Het was voor de RONO, de Regionale Omroep Noord en Oost, dat destijds slechts beperkt zendtijd had, bijzonder dat er voor de Goede Vrijdag een speciaal samengesteld programma tussen kwart voor 7 en kwart voor acht in de avond werd uitgezonden. Het bijzondere was het interregionale karakter dat ontwerper en producer van het programma, Jan Peters, in deze uitzending had gelegd. In nauw overleg en in samen werking met de Friese, Groningse en Drentse redacties was het hem gelukt verschillende dialecten van de vier RONO-streektalen tot één geheel te componeren. Er was voor acht onderwerpen gekozen die handelden rond algemeen menselijke lijdensbeelden, samenhangend en in verband gebracht met Goede Vrijdag. Het gebruikelijke Oost programma, dat normaal op de vrijdag werd uitgezonden, kwam te vervallen. In plaats daarvan leverde de redactie Oost onderwerpen aan voor het interregionale dialecten programma. Op Goede Vrijdag werd ook bekend gemaakt dat in het Zuid-Vietnamese Da Nang agent La Daoe was terecht gesteld. Enkele weken daarvoor was hij aangehouden omdat hij in een draagbare radio explosieven vervoerde. Bij verhoor bekende hij lid te zijn van de communistische Vietcong en tevens dat hij opdracht had gekregen een Amerikaans hotel in Da Nang op te blazen. De executie van La Daoe vond plaats door een vuurpeloton van Zuid Vietnamese militairen in het voetbalstadion van Da Nang, dat voor het publiek trouwens was gesloten. Wel werd de terechtstelling bijgewoond door vertegenwoordigers van de pers. Ook was er onrust in Hilversum, en wel naar aanleiding van een aankondiging dat er spoedig verspreiding zou plaats gaan vinden van een nieuw omroepblad, gratis uit te delen, in de grotere steden van Nederland. Op een bijeenkomst van vertegenwoordigers van de destijds bestaande omroepverenigingen, die binnen een gezamenlijke federatie actief waren, werd bekend gemaakt dat wanneer derden onrechtmatig omroepgegevens zich toeëigenden en publiceerden, maatregelen zouden worden genomen om verdere publicatie te voorkomen. De auteursrechten van de omroepgegevens lagen bij de omroeporganisaties, wat zowel betrekking had op de uitgebreide gegevens die in Nederland werden gepubliceerd in de omroepgidsen als wel de korte gegevens die beschikbaar werden gesteld voor publicatie in het buitenland. Vele malen in de daarop volgende decennia zou het onderwerp telkens terugkeren wanneer weer een uitgeverij of krantenredactie met het idee kwam alle gegevens zondermeer te publiceren. Dan was er nogal wat onrust in de kringen van de VARA. In mei 1965 kwam naar buiten dat er besloten was een aantal programma’s geen doorgang te laten gaan op de televisieavonden van deze omroep. Zo bleek een gepland programma ‘Te Gast bij Yoka’ door de leiding van de omroep niet goed genoeg bevonden was voor uitzending en dus geschrapt werd uit de planning. Presentatrice van het programma was Yoka Berretty, een van het presentatieteam van het roemruchtige ‘Zo is het toevallig ook nog een keer’. Te gast was de cineast Jan Vrijman die in het programma enkele vrienden ontmoette en zijn favoriete artiesten liet optreden. Het programma, onder regie van Nico Knapper, werd door de leiding van de VARA niet goed genoeg bevonden. Het lag afhankelijk in de bedoeling dat een serie van deze programma’s zou worden gebracht waarin telkens een bekende Nederlander te gast was en tevens zijn medegasten mocht uitnodigen. Maar de leiding stelde dat het idee van deze programma’s goed was maar beslist niet goed was uitgewerkt. Joop Simons was destijds hoofd gevarieerde programma’s van de VARA en stelde destijds gevraagd zeer teleurgesteld te zijn en dat het niet uitzenden van het programma en grote klap was voor Vrijman en Berretty. Wel voegde hij er aan toe dat het heel duidelijk was afgesproken dat het om een proefprogramma zou gaan. Ook een ander programma, waarvoor een proefaflevering was gemaakt, bleek niet door te gaan. Het was een showprogramma rond Tobby, de toeteraar, Rix en zijn zoon Jerry. Daar was echter een andere reden voor het niet uitzenden, namelijk dat beide heren teveel geld vroegen. Als klap op de vuurpijl maakte de VARA leiding bekend dat een voor zondag 23 mei geplande uitzending van ‘Anders dan Anderen’, waarin Mies Bouman bekende Nederlanders op slinkse wijze naar de studio leidde en confronteerde met voor haar of hem bekende personen, niet doorging. Reden was dat de redactie van het programma erachter was gekomen dat de betreffende persoon voor die zondag geen zin had plaats te nemen in het programma van Mies Bouman. Het is niet bekend geworden om welke persoon dit ging. Hoeveel leden de VARA die week door de negatieve publiciteit heeft verloren is niet te achterhalen. Hans Knot, 8 september 20018 Foto: Yoka Berretty (Wikipedia)