Doorzoek de gemeenschap

Maar weer eens een duik in 1977 en de maand februari. Allereerst een vette knipoog naar het eerste bericht over de Wereld Omroep Satelliet Conferentie, waarvan een persbericht naar buiten werd gebracht met de mededeling dat alle Europese en Afrikaanse landen in de toenmalige toekomst de beschikking zouden krijgen over liefst vijf satellietkanalen. Via die kanalen, zo was de verwachting, zou het technisch mogelijk worden een satellietomroepprogramma rechtstreeks in de huiskamer te ontvangen. Of het radio- dan wel televisiesignalen zouden zijn maakte niet uit. Het plan werd in Geneve door experts uit 113 landen uitgewerkt. In de praktijk kwam het er op neer dat de mogelijkheid gecreëerd werd om vanaf 1 januari 1979 met de satellietomroep te starten. Nederland zou dus over vijf televisiekanalen beschikken. Deze zouden ook gebruikt worden voor vier televisieprogramma's en daarnaast een groot aantal — misschien wel 16 — FM-radioprogramma's. Al deze programma’s konden, zoals werd verwacht, in geheel Nederland storingvrij worden ontvangen. Het zou echter nog de enige jaren duren alvorens de verwachtingen tot realiteit werden gebracht. In dezelfde maand februari 1977 werden er nieuwe reportagetreinen voor NOS gepresenteerd. Het betrof twee nieuwe kleurenreportagetreinen (regie-techniek auto en materiaal-personenwagen). Deze zogenaamde treinen werden enkele maanden later officieel in gebruik genomen voor uitzendingen van dramaproducties op locatie, bij sportwedstrijden en actualiteiten. De wagens waren voor die tijd uitgerust met een nieuw type camera, dat kleiner en licht gevoeliger was dan in andere treinen, die al bij de NOS in gebruik waren. Zij hadden elk liefst twee miljoen gulden gekost. De NOS ging met deze toen nieuwe wagens van de bekende grijze over op een nieuwe witte kleur. Tja en wat had destijds in februari 1977 de radio te maken met een grote verkeerscontrole? Het was het geval dat op 27 plekken in de Noordelijke provincies door de politie massaal snelheidscontroles waren gehouden. Maar autorijdend Noord Nederland werd gewaarschuwd in het programma van Dik Bikker, die voor de NCRV was te beluisteren in ‘Globaal’. Het gebeurde echter op aanwijzingen van een vrij hoge politiefunctionaris uit het Noorden. Het doel van de gegeven informatie in het programma ‘Globaal’ was dus niet gezagsondermijning. Het ging de presentator om een discussie los te weken over waarop, tot op dat moment, door de politie gecontroleerd werd en of deze daadwerkelijk effect hadden op de verkeersveiligheid in ons land. Ook was de reden de luisteraars, bij herhaling, te wijzen op de maximale snelheid. Bovendien riep men in het programma op om de luisteraars te vragen waar in ons land nog meer snelheidscontroles werden gehouden, naast voornoemde in Noord Nederland. Volgens de woordvoerder van de NCRV werd er veelvuldig getelefoneerd naar de redactie van het programma. Het was presentator Dik Bikker zelf die op het idee was gekomen van het item. Hij reed in de week voorafgaande aan het betreffende programma naar Zwolle voor het maken van een reportage. Al ver voordat de meting werd verricht had hij door dat er een snelheidscontrole werd gehouden en hij was niet de enige daar hij constateerde dat het merendeel van de automobilisten in tempo naar onder de 100 km naar beneden ging. Maar ook zag hij dat, na passering van de metingspost, men snel weer gas gaf en snelheden maakten van rond de 140 km per uur. Opmerkelijk was de opmerking van de presentator over het gedrag van de politie want men diende zich, volgens hem, wel duidelijk zichtbaar op te stellen en zich niet te verschuilen achter een bomenpartij of een talud. Want op die manier bewezen ze, volgens hem, het werk niet aan te kunnen. De vraag bleef natuurlijk hangen waarom de redactie van het programma Globaal destijds werd ingelicht door een hoge politiefunctionaris, terwijl deze op de hoogte zou kunnen zijn dat de gebrachte informatie breeduit over Nederland via de radio verspreid zou gaan worden. Vanuit een reactie van de redactie werd duidelijk dat sinds korte tijd het niet meer strafbaar was om de automobilisten te waarschuwen voor controles maar ook dat de betreffende ‘hoge Piet’ wenste dat de lijst met controleposten in Noord Nederland zou worden voorgelezen in het programma. Hij stelde tevens dat er in dat deel van ons land er veel toch wel gevaarlijke tweebaanswegen waren met automobilisten die vaak over de maximale snelheid heengingen. Amerika was destijds, zoals zo vaak, technisch ons land al ver vooruit. Automobilisten waren in het bezit van zendertjes, die op diverse frequenties konden worden ingezet om collega’s te waarschuwen over eventuele controles. En dat was een van de vele onderwerpen die de redactie van NCRV’s Globaal in de daarop volgende weken op de radio onder de aandacht van de luisteraars wenste te brengen. Hans Knot, 25 maart 2023

In deze nostalgische column neem ik je mee naar januari 1977, een maand dat ik ook de nodige knipsels bewaarde over de media en de showwereld. Oudejaarsavond 1976 was er andermaal een conference geweest met Wim Kan in de hoofdrol. Ik ben eerlijk door te stellen dat ikzelf helemaal niet zo’n Wim Kan figuur was. Hij kwam namelijk aardig irritant bij mij over. Maar het destijds bewaarde knipsel was afkomstig uit de laatste week van januari, waarin melding werd gemaakt van het gegeven dat Wim Kan had bijgehouden hoeveel reacties per post waren binnengekomen, op de Conference, bij hem thuis. Dit terwijl de familie Kan een geheim adres had in die tijd. In de huidige tijd hebben we e mail en kan gemakkelijk en goedkoop een reactie worden verstuurd. Maar in 1977 diende dat per brief te gebeuren en volgens Wim Kan waren er 331 brieven binnen gekomen, waarbij sommigen wel uit 6 of 7 kantjes bestonden. En dat betekende voor hem, die begin van het jaar besloten had het rustiger aan te doen, dat er tijd diende te worden geïnvesteerd om de post serieus te lezen en eventueel te beantwoorden. In een interview aan een journalist van de Gemeenschappelijke Persdienst stelde hij dat hij minimaal 331 keer 10 minuten nodig had om deze zinnig te lezen en te beantwoorden. Hij had een rekensommetje gemaakt waarbij hij uitkwam op 55 uren overwerk. Ongetwijfeld heeft hij met vreugde dit werk over een langere periode verdeeld en inspiratie opgedaan voor met droge humor in de toenmalige toekomst. Het komt bij mij heel vreemd over dat ik tijdens een langere trein- en/of busreis jongeren alleen maar met hun mobiel bezig zie. Of ze spelen een spelletje, zijn op sociale media bezig of kijken een televisieprogramma terug. Televisie kijken op elk moment die jij bepaalt en niet de programmering van de omroepen. Mobiele telefoon, klein van formaat en handig om in de jaszak of tas te stoppen en op veilige gebruik afstand te hebben. Maar het kleine formaat televisie is niet van deze tijd want we werden er in 1977 al mee verblijd. In een aantal kranten had destijds de TROS omroepster Mary Schuurmans een eigen rubriek waarin ze allerlei nieuwtjes bracht over de media en de showbizz wereld. In januari 1977 bracht zij het nieuws omtrent een zaktelevisie, die in Engeland op de markt was verschenen. Vol vreugde wist ze te melden dat ‘hij’ er dan eindelijk was maar als de lezer een exemplaar wenste te kopen er wel omgerekend 750 gulden voor diende te betalen in Engeland, want daar was de pocket tv alleen te koop. Het ging daarbij om een product van de firma Sinclair Radionics, die begin 1977 met de verkoop van het eerste zaktelevisietoestel begon. Ontvangst van de signalen waren in zwart-wit, ondanks dat inmiddels al vele programma’s in kleur op een normaal televisiescherm waren te ontvangen. Het toestel had een scherm met een doorsnee van 5 cm en het apparaat zelf was 10 cm breed, 15 cm lang en 3,5 cm Het apparaatje woog 700 gram en was aardig zwaar als je het bijvoorbeeld in het overhemdzakje droeg. De ontvanger had een ingebouwde antenne waarvan de makers aangaven dat zowel signalen via VHF als UHF konden worden ontvangen en bovendien gaf men aan dat het apparaat in elk land ter wereld kon worden gebruikt. Wel was men met deze laatste verklaring in de bijdrage te voortvarend want in 1977 waren er nog vele landen die ontgonnen dienden te worden als het ging om de invoering van landelijke televisie. Opmerkelijk was ook dat de makers het vonden dat het een ultimate aanwinst zou zijn voor de zakenman, die op reis was. Aan de ontwikkeling van de TV80 genoemde portable televisie was door technici van het Sinclair bedrijf twaalf jaar gedaan aan research en was er aan ontwikkelingskosten een bedrag van rond de 4,25 miljoen gulden uitgegeven. De TV80 was geen groot succes en men verdiende het geld, dat Sinclair in de ontwikkeling ervan had geïnvesteerd, niet terug. Het toestel werd vaak op de markt gebracht als Flat Screen Television of FTV. De productie was moeilijk en duur en de kijkhoek was uiterst smal. Er werden er slechts ongeveer 15.000 toestellen verkocht. En de veroudering stond al voor de deur: New Scientist waarschuwde profetisch dat de ingenieuze technologie van de TV80 van korte duur zou zijn, gezien de liquid crystal display-technologie, die werd ontwikkeld door Casio en andere Japanse elektronicabedrijven. Sinclair ging ons op een later moment verrassen met een van de eerste vormen van huiscomputers, de ZX Spectrum en als ik een op een sigaar lijkend object op het fietspad observeer dien ik altijd aan de man denken die beide producten op de markt bracht, Sir Sinclair. Dat kleine televisietoestel was minder belangrijk voor mijzelf en het was interessanter om in 1977 te luisteren naar stations als AFN, Luxembourg, Caroline en Mi Amigo. Daar een andere keer meer over in de nostalgische column. Hans Knot, 11 februari 2023.

Beste lezers van deze wekelijkse nostalgische column. In 2014 is Freewave Magazine, welke sinds 1978 wordt uitgegeven, overgestapt van een gedrukt tijdschrift naar een digitale uitgave. Alle medewerkers werken geheel belangeloos mee aan de totstandkoming van minimaal vijf edities per jaar die in dikte twee keer het volume hebben van voorheen het gedrukte tijdschrift. Bovendien is het aanbod aan onderwerpen veel breder geworden. Ook deze nostalgische column verschijnt ieder weekend op de website van Freewave Nostalgie. Het onderhouden van deze site kost echter wel de nodige onderhoud die door derden wordt verzorgd terwijl ook jaarlijks voor de ruimte bij een provider dient te worden betaald. Daarbij komt ook dat voor het gebruik van sommige foto’s een dikke rekening volgt. We willen u vragen een eenmalige donatie te doen zodat de samenstellers van Freewave Nostalgie, die u al het leesplezier brengen, deze kosten niet langer uit eigen gelden dienen te betalen. U kunt een eigen te kiezen bedrag overmaken op de rekening van de uitgever, de Stichting Media Communicatie, onder vermelding donatie Freewave Nostalgie. Alle gegevens staan hier: http://freewave-media-magazine.nl/?page_id=2869 Door uw donatie werkt u mee aan de voortzetting van ons mooie project. Met hartelijke dank mede namens SMC, Hans Knot hoofdredacteur.