Doorzoek de gemeenschap

Zo halverwege de maand augustus 2021 een duik in het verleden te maken viel de keuze op een maand die meer dan een halve eeuw geleden aan ons voorbij ging en dus vooral voor gepensioneerden de nodige herinneringen terug kan brengen. In 1970 was het eigenlijk in de maand december een saaie boel te noemen. Er was eigenlijk weinig aanbod voor de jeugd van toen. RNI, dat zo heerlijk was om te beluisteren, verdween in september al weer uit de ether. Veronica was in grote delen van Nederland in de avonduren, wanneer we wat vertier wensten, slecht te ontvangen en om over de programmering van het toenmalige Hilversum 3 maar te zwijgen. Nachtuitzendingen op de Nederlandse radio werden pas in 1973 ingevoerd. Maar toch waren er zo wat plannetjes, die al dan niet gerealiseerd konden worden. Ik licht er een uit, namelijk die van de cabaretier Henk Elsink die in zijn eigen etablissement ‘De Koopermolen’ in Amsterdam regelmatig een volle zaal trok en wilde eigenlijk meer kunnen doen met het medium radio. Elsink, die ook wel televisie schuwe Henk werd genoemd, trad naar voren om te vertellen dat hij plannen had iets te doen met radio, maar dat het wel wachten was tot het moment dat Nederland eindelijk eens toe was aan nachtuitzendingen, zodat er sprake kon zijn van 24 uur per etmaal aan radioprogramma’s. Zijn idee was namelijk eenmaal per week een soort ‘late night show’ te maken en die uit te laten zenden via de radio. Het liefste zag hij dat gebeuren in de late avond en vroege nachtelijke uren van zaterdag op zondag. Hij vond een soortgelijk programma, dat door de BBC in het weekend werd uitgezonden, als een pracht voorbeeld van hoe de luisteraars op een laat tijdstip op een perfecte manier kon worden vermaakt. Elsink destijds daarover: “Dat vind ik zo geweldig, daar ben ik werkelijk helemaal kapot van. Ik vind alleen maar het nachtelijke uur geschikt, omdat het natuurlijk geen enkele zin heeft om tijd en energie te gaan verspillen aan een wekelijks programma als het gepland wordt op een uur dat de televisie nog aan de gang is. Dat is gewoon zonde van je uitzenduren op de radio. Mijn plannen op dit punt zijn natuurlijk nog wel wat vaag, omdat ik het duidelijk niet alleen kan gaan doen. We willen het wel vanuit ‘De Koopermoolen’ gaan doen, maar we zullen er toch mensen voor dienen aan te trekken, een soort vast team van schrijvers, componisten — want ik wil persé geen grammofoonplatenprogramma maken — en met vaste items erin, zoals interview en dergelijke. Kortom gezegd een soort Showboat van vroeger, maar dan in een moderne versie. Voor televisie voel ik niet zo gek veel. Ik ben een beetje bang voor tv, ik hou er niet zo van. Vergeet niet ik heb een zaak met zeventien, achttien man personeel. En daar moet je toch echt wel aan denken. Je kunt je gewoon geen misser permitteren met een dergelijke achtergrond. Eens een doodenkele keer een klein nummer doen op de televisie, ach nou ja, dat is natuurlijk wat anders. ” Tot een eigen radioprogramma, zoals hij dat in de jaren zestig van de vorige eeuw had, is het niet gekomen. Wel werden we in dezelfde maand december 1970 verheugd met het bericht dat de NCRV had besloten een nieuwe serie afleveringen aan te kopen van de Britse televisieserie ‘Please Sir’. Op Eerste Kerstdag werd de eerste aflevering van de nieuwe serie gebracht. En zoals verwacht waren het merendeel van de personen uit de eerdere serie weer te zien. Maar ‘Please Sir’ was al eerder die maand een item in de programmering van de NCRV toen op 7 december een kijkje in de keuken werd getoond van Bernard Hedges en zijn onberekenbare klas 5C. Dit gebeurde via de productie ‘Uit de school geklapt’, dat het resultaat was van een bezoek aan de studio’s van London Weekend Television, waar men verantwoordelijk was voor de productie van de serie. Zo werd niet alleen hernieuwde kennis gemaakt met oude bekenden maar kwam eveneens regisseur van de serie ‘Please Sir’, Mark Stuart aan het woord. Eveneens waren de twee schrijvers van de serie, John Edmonds en Bob Larbey aan het woord. Duidelijk werd dat de schoolmeester Hedges in de toen nieuwe serie een vriendin had gekregen. Het was Penny, gespeeld door Jill Kerman. Zij ging letterlijk en figuurlijk in alle afleveringen een belangrijke rol spelen. Dan was er in de maand december 1970 nog enige publiciteit rond het Koningin Wilhelminafonds, dat zich bezig hield en houdt met medefinanciering van de kankerbestrijding. Men had een nieuwe spot aangeboden aan de STER, verantwoordelijk voor de reclame op de Nederlandse radio en televisie via de publieke omroep. Volgens de toenmalige directeur van de STER, drs. C.J. Smeekes, toonde het reclamefilmpje een doodskist die door zes dragers over een knerpend grindpad werd gedragen. De tekst was afkomstig van de anti rook goeroe uit die tijd, dr. L Meinsma, die tevens directeur was van de KWF. Volgens Smeekes was het spotje in strijd met de goede smaak en wees er op dat ook voor begrafenisondernemingen geen reclame via radio en televisie werd gemaakt. Meinsma maakte bekend dat hij het niet met de uitspraken van Smeekes eens was en hij in beroep zou gaan bij de Reclameraad. Meer dan 50 jaar later is het wel mogelijk om reclame te maken voor bijvoorbeeld uitvaartverenigingen. Het is zomer en dus is de volgende nostalgische column te lezen vanaf zaterdag 28 augustus Hans Knot, 14 augustus 2021

Onlangs zaten we te kijken naar een verslag van de Nederlandse Kampioenschappen Afstanden voor Schaatsen, dat dat weekend werd verreden in Heerenveen. Pas als je ouder wordt begin je te begrijpen dat er in een mensenleven heel veel kan veranderen. Niet alleen met jezelf en de personen in je directe omgeving, maar ook met bijvoorbeeld de beleving van de sport, het vaker denken aan mensen die er vroeger nog wel waren in het leven. Met betrekking tot het schaatsen en Nederlandse successen denk ik vaak terug aan de tijd van Ard en Keessie in de jaren zestig. Beperkte verslaggeving in zwart/wit en Bob Spaak als commentator. Broer Jelle en ik waren geheel verslaafd aan het volgen van de wedstrijden schaatsen en wensten zoveel mogelijk informatie in te winnen om een mooi geheel te krijgen met onze eerder verkregen tabellen van EK en WK wedstrijden, die we via radio en televisie hadden gevolgd. We regelden via Harry Hesselink, die zowel bij het Dental Depot Groningen als het Nieuwsblad van het Noorden actief was, toegang tot de archieven van de voornoemde krant, die waren gevestigd aan het Gedempte Zuiderdiep in Groningen. Nee, het was niet zo gemakkelijk als heden ten dage om via het digitale krantenarchief iets op te zoeken. Je diende in grote leggers, per maand samengevat, op zoek te gaan naar uitslagen. Vele zaterdagen zaten we tussen de stoffen leggers om alles uit te zoeken en met een kladblok naast ons alles wat er werd gevonden op te schrijven. En dan ging je via Jaap Eden, via Broekman naar Ard en Keesie. Uiteraard met vele andere grote en vooral kleinere successen er tussen in voor de Nederlandse afvaardigingen naar de diverse kampioenschappen, die alleen werden gehouden op natuurijs in die decennia waarin we zochten naar uitslagen. Soms waren er momenten dat we niets vonden en des te heerlijk was het als er toch weer een aardig aantal tijden, die waren gereden, werden teruggevonden. Tijden die uiteraard niet waren te vergelijken met de tijden die heden ten dage op de snelle indoor ijsbanen worden verreden. Tijden waren destijds vooral afhankelijk van de weersomstandigheden en bovendien kwam het een groot aantal malen voor dat een geplande kampioenschap niet doorging, dan wel werd verplaatst, vanwege de weersomstandigheden. Het kwam zelfs voor dat de wedstrijden, verreden op buitenbanen, na een beperkt aantal deelnemers, werd stil gelegd om de overtallige hoeveelheid water van de baan te verwijderen. De jeugd van nu is dit totaal niet te verklaren dat dergelijke maatregelen destijds waren te nemen. Uiteraard wordt de drang naar nostalgie, al dan niet bewust aangedreven, groter en ook in het geval van nostalgie denk je soms met verdriet, maar vooral met een grote knipoog, terug aan de tijden van ‘toen’. Inderdaad ‘toen’ want de tijdperk omschrijving is niet exact te geven daar bij elke andere gedachte naar nostalgie je nooit direct in dezelfde periode terecht zal komen. Laten we maar eens kijken hoe ons kijkgedrag was naar de televisie in 1972. In het begin van het jaar dreigde er trouwens een, in die tijd, zeer populaire serie, te gaan verdwijnen. Het werd door miljoenen kijkers in dertien landen altijd met veel vreugde bekeken en dan hebben we het over de Britse televisieserie voor het hele gezin genaamd: ‘Please Sir’. Het ging over de belevenissen op een gemiddelde school, waar zoal het een en ander gebeurde en na jaren van succes hadden bepaalde vaste spelers geen zin meer om hun rol nog langer te vertolken en wilden de tekstschrijvers ook wel eens wat anders. Zo was het er het probleem van ‘Duffy’, die in de serie een 15-jarig jongentje was, maar in het dagelijkse leven een vader uit een huisgezin met twee kinderen. Na lang overleg kwam veel later in 1972 het goede bericht dat de serie als nog was gered. Men had twee nieuwe tekstschrijvers gevonden in de personen van John Esmond en Bob Larbey en bovendien kreeg de serie een nieuw jasje. Men ging werken vanuit twee verhaallijnen. De eerste volgde nieuwe leerlingen in de oude klas terwijl de tweede verhaallijn de oude leerlingen ging volgen in de maatschappij. Deze laatste ging ‘Fenn Street Gang’ heten en alle voormalige leerlingen keerden wekelijks terug in hun favoriete koffieshop en werd er verhaald over hun nieuwe leven. Duffy ging in het leven verder als schilders knecht. De actrice Penny Spencer, die in de eerdere serie de rol van seksbom van de klas, genaamd Penny, speelde, keerde niet terug omdat ze elders een vervolg op haar loopbaan zocht. Wel kwam de rol van Penny in handen van Carol Hawkins en als Penny werd ze boetiekhoudster. En zo had een groot aantal spelers een nieuwe rol en anderen keerden niet terug. Ach, en dan waren de rollen voor de sullige conciërge en de geduld loze leraren in de nieuwe serie bij lange na niet zo leuk als eerder. Ik ben na een aantal afleveringen, na het begin van de nieuwe opzet, afgehaakt hoewel terwijl ik dit schrijf de herkenningsmelodie van het London Weekend Orchestra direct door mijn hoofd gaat. Maar we keken destijds ook vol genot naar andere televisieprogramma’s. Het aanbod was aanzienlijk minder als wat er nu over ons wordt verspreid maar op de één of andere manier keek je met veel meer fascinatie naar de programma’s. Hadimassa werd op vrijdagavonden geprogrammeerd door de VARA op Nederland 1. Het was een satirisch programma dat werd gemaakt met als hoofdrolspelers Wim de Bie en Kees van Kooten. Ze werden uitstekend bijgestaan door Ton van Duinhoven, ook bekend als het typetje in de reclame destijds van het snoepketen ‘Jamin’. Kooten en de Bie waren in 1970 benaderd door Dimitri Fränkel Frank om slechts één scène te schrijven voor het nieuwe programma maar deze éénmalige medewerking liep uit de hand hetgeen tot gevolg had dat men drie seizoenen lang een groot succes was. Ook Annemarie Oster en Ton Lensink waren van de partij. Eigenlijk kon je spreken van ‘welvaart satire’ dat werd gebracht. In het programma, dat in 1972 haar einde bereikte, werd ook volop gezongen hetgeen destijds leidde tot het uitbrengen van de LP Hadimassa. Een aflevering van het programma uit 1970 werd destijds ingestuurd naar het Televisie Festival van Montreux. Nadat het programma in 1972 was stopgezet besloten Kooten en de Bie de overstap te maken naar de VPRO waar ze tal van successen hadden in de daarop volgende decennia. Volgende week meer herinneringen aan 1972. Hans Knot, 11 januari 2020. Afbeelding: Wim de Bie en Kees van Kooten in Hadimassa (1970) (foto Beeld en Geluidwiki)