Doorzoek de gemeenschap

In deze column duik ik in mijn herinneringen van het jaar 1968. Ik had tijdens mijn schoolse jaren, die duurden tot de zomer van 1966, altijd genoten van de schoolradio, waarbij het programma in de klas van meester Le Roux visueel werd gemaakt door het tonen van dia’s die vanuit Hilversum naar de school waren gestuurd ter ondersteuning van het programma. Jongeren van nu zal het onmogelijk uit te leggen zijn dat die simpele manier van onderbouwing van in het radioprogramma behandelde onderwerp en heerlijke bevrediging zou kunnen geven waardoor de luisterende en kijkende leerling gepakt werd om ook de daarop volgende uitzending met vreugde te kunnen beluisteren. In oktober 1968 werd bekend dat een woordvoerder van de Stichting Televisie Academie, beter bekend als Teleac, de hoop had uitgesproken dat, wanneer er in Nederland een derde televisienet zou gaan komen, deze vooral zou worden ingezet voor het programmeren van educatieve onderwerpen. Op dit kanaal zou dan tevens ruimte gecreëerd dienen te worden voor de NOT, de Nederlandse Onderwijs Televisie, en de Academische Radio Omroep, de ACRO. Men vond bij Teleac dat, wanneer als bovenstaande kon worden gerealiseerd, er een meerjarige uitgebalanceerde programmering tot stand kon komen. De nostalgische column van Hans Knot 28 Men vond dit noodzakelijk want het was nodig om binnen de organisatie te kunnen beantwoorden aan de gestelde doelstellingen. Wel was men bewust van het gegeven dat, wanneer een derde net op deze wijze werd ingevuld, er uitbreiding van zendtijd diende te komen voor Teleac en dus ook uitbreiding van medewerkers en werkruimte. Let wel we hebben het over 55 jaar geleden. Er was al een aantal plannen voor de uitbreiding van de programmering. Eén ervan was de basisverbreding voor personen actief in het bedrijfsleven. Hiervoor werden ideetjes overgenomen uit een soortgelijk programma van de West Duitse televisie, Telekolleg. Bij Teleac was ook besloten in de daarop volgende periode voor de cursus basisverbreding ook de radio, schriftelijk onderwijs en vormingswerk in te schakelen. Ook werd bekend gemaakt dat men al ver was met de voorbereidingen van de post-academische opleiding die gericht zou worden op praktijk-houdende artsen. Daarnaast werd er gewerkt aan een cursus wetenschappelijke- en technische modellen, toegepaste logica, statistiek voor een zeer ruim publiek van wetenschappelijk geschoolden. In 1968 was Teleac al vijf jaar actief, waarbij voortdurend werd onderzocht welke behoeften er in de samenleving bestonden en voor welke soorten van cursussen de belangstelling vooral uitging. In die tijd werd vooral de nadruk gelegd op de knelpunten in de ontwikkeling van de samenleving. Hierbij kon destijds gedacht worden aan de gevolgen van automatisering, de invoering van nieuwe materialen en problemen als gevolg van telecommunicatie en snelverkeer. Bovenstaand is vooral een mogelijkheid voor de lezer om eens na te denken wat er zoal in de 55 jaar na 1968 op vernoemde gebieden is veranderd. De volgende herinnering aan 1968 was voor die tijd echt onwerkelijk van inhoud. Waren we niet gewend dat na het ANP nieuws om 12 uur middernacht enige klanken de ether ingingen van het Wilhelmus? Daarna verdwenen de zender en steunzenders uit de ether om tegen de ochtendgloren terug te keren. Herinner je nog de dagopening op een van de radionetten in de ochtend? Berichten voor land- en tuinbouw. Maar op 30 oktober 1968 werd vanuit Hilversum via een persbericht bekend gemaakt dat in de avond van dinsdag 5 en in de nacht van woensdag 6 november er, in samenwerking tussen de Radio Nieuwsdienst met de Nederlandse Radio Unie, 8 uur lang een uitzending zou plaats vinden rondom de presidentsverkiezingen in Amerika. Ook werd bekend gemaakt in het bericht dat de centrale presentatie in handen zou zijn van Henk Neuman in de studio van Hilversum II bijgestaan door verslaggevers in de VS: Maarten Bolle, Klaasjan Hindriks en onder meer Willibrord Nieuwenhuis. In diverse hoofdsteden van Europa werd er commentaar gegeven op de ontwikkelingen tijdens de verkiezingsdag door onder meer Frits Visser in Parijs, An Salomonsen in Wenen, Samuel Bouman in Tel Aviv en Johan van Minne in Bonn. Ondanks dat het al 55 jaar geleden is komen bij mij toch voornoemde personen deels in gedachten weer in beeld. Hans Knot, 11 november 2023

Welkom in andermaal een nostalgische column en wel voor zaterdag 22 januari 2022. We gaan duiken in aantekeningen en artikelen uit de maand maart 1979. Zo vond ik onder meer terug dat een zekere Ben Freedman in Amerika besloten had van een hobby zijn werk te maken en er een bloeiende onderneming van te maken. Hij was al sinds 1956 gegrepen door het fenomeen jingle, toen nog compleet onbekend aan onze kant van de oceaan. In 1964 begon het goed toen Ben voor WNIA in Buffalo eenvoudige mono 'voice over' jingles maakte. Jingles met daarin bijvoorbeeld de naam van de radiomaker, die op dat moment via het radiostation was te beluisteren. In de loop der jaren tot en met 1978 verzamelde Ben ruim 300 complete jingledemo’s en pakketten. Hij besloot in 1974 een eigen productiestudio uit te rusten, dit in samenwerking met Roger Lutt. Deze laatste had in die tijd de beschikking over een revolutionaire Moog synthesizer. Vanaf 1974 werden in de studio vele jingle pakketten verkocht vooral aan de meer kleine stations tegen uiteraard zeer lage prijzen. De internationale doorbraak kwam in 1977 en wel door het leveren van een pakket aan Radio Luxembourg. Dit station kocht een jinglepakket van Friedman en hierdoor werd het voor hem mogelijk een nieuwe markt aan te boren. En wel die van de ongeveer 30.000 discodeejays in Engeland. Van deze 30.000 verkocht hij aan 700 personen een jinglepakket. Afsluitend kan worden vermeld dat anno 1979 in Amerika 160 radiostations zeer goede jingles van Ben Friedman aankochten. Ook in dit geval betekende het dat een jongensdroom werkelijkheid werd. Begin maart 1979 was er in het centrum van Meppel een enorme klap te horen. Het had betrekking op een auto die door de glazen pui van de bioscoop Luxor Theater aan de Grote Oever was gereden en vervolgens in de hal van de bioscoop tot stilstand was gekozen. Vrijwel direct werd het duidelijk dat de ontstane benzinedampen tot een brand konden leiden. De bestuurster van de betreffende auto bleek een 32 jarige dame uit Meppel te zijn die door de enorme sneeuwhoop in een slip terecht kwam en de macht over het stuur kwijt raakte. Terwijl ze op weg naar de glazen pui was sleurde ze ook nog eens twee fietsen en een bromfiets mee. Bovenal was er van geluk sprake want het kassahokje werd vernield maar er werden geen gewonden door de autoriteiten geconstateerd. Wel besloot men tot ontruiming van het gebouw over te gaan. Dit gebeurde in alle rust, waarbij de bezoekers allemaal hun geld, betaald voor een kaartje, terugkregen. In 1979 was het al ruim 15 jaar geleden dat Teleac werd opgericht, namelijk op 10 december 1963. Reden genoeg dat er in de media er in 1979 volop aandacht werd besteed. Teleac had in de voorgaande jaren namelijk een belangrijke bijdrage geleverd aan de methodische vernieuwing van onderwijs en vorming. Teleac haar programma’s werden zowel via radio als televisie uitgezonden en in de daaraan voorafgaande 15 jaren had men duidelijk een plaats veroverd, die op dat moment niet meer was weg te denken, ondanks sommigen er een andere mening op nahielden. De eerste cursus, die op de televisie werd gestart op 10 december 1965, twee jaar na de oprichting van Teleac, was ‘Eerste hulp bij ongelukken’. De ingebruikname van het televisieplatform door de onderwijsorganisatie vond destijds plaats door de toenmalige minister voor Onderwijs, de heer Bot. En het was voor die tijd meteen een populaire cursus want liefst 3500 Nederlanders namen deel aan de cursus in 1965 en 1966. Vele cursussen van uiteenlopende inhoud zouden er via de televisie volgen. Directeur van Teleac sinds de oprichting en ook nog in 1979 was de heer van Schalwijk, die daarvoor in dienst was van Philips in Eindhoven, waar hij verantwoordelijk was voor de afdeling Bedrijfsopleidingen. Zijn grootste zorg was ieder jaar weer een programma vol variatie aan onderwerpen te brengen, met als doel de kijkers vast te houden. Hij betrok dan ook zeer deskundige mensen bij de samenstelling van de onderwijspakketten. Als het om de verdeling van de jaarlijkse omroepbudgetten ging was het destijds ongunstig te noemen voor Teleac. De organisatie had meer zendtijd toegewezen gekregen als bijvoorbeeld de VPRO. Laatst genoemde kreeg voor die tijd per programma-uur 26 duizend gulden toegewezen terwijl Teleac het met 10 duizend minder diende te doen. In de laatste jaren voor 1979 was de invulling van de diverse cursussen ook veranderd. De eerst jaren waren vooral bestemd met lessen gericht om de beter opgeleide Nederlanders terwijl in de tweede helft van de jaren zeventig meer en meer men zich richtte op de laag opgeleiden, waardoor dezen sterker betrokken werden bij het maatschappelijke gebeuren en kregen daardoor meer behoefte aan gedegen informatie. Een probleem dat altijd heeft gespeeld voor Teleac is dat de uitzenduren op vaak onmogelijke tijden waren. De meer geschikte tijdstippen waren weggelegd voor de grote omroepen, waardoor Teleac vaak werd geplaatst na het late Journaal. Afsluitend kan worden vermeld dat in het jaar dat men het 16de jaar in het bestaan beleefde er in totaal 230 uitzenduren werden toegewezen aan Teleac. Hans Knot, 22 januari 2022