Doorzoek de gemeenschap

Na de twee columns over 1949 nemen we een grote stap naar het jaar 1973 en herinneringen die zeer zeker nog in het geheugen bij mij zitten. Het was in de eind jaren vijftig van de vorige eeuw dat mijn ouders besloten een dochter van een bevriend gezin te steunen. Ze was bezwangerd door een buitenlandse militair en om haar babyuitzet te bekostigen werd een flinke donatie gedaan. Daarnaast werd er een tweede bedrag neergelegd voor overname van de platenspeler en een fiks aantal singles, die door de betreffende dame was verzameld. In gedachten zie ik vooral de later veel gedraaide singles op het Polydor label met een oranje sticker van Catharina Valente en de singles van Hans Albers, waar mijn moeder Rie grote fan van was. Ook was er een aantal platen van de Zwitserse hoteleigenaar en televisiekok Vico Torriani, waar mijn zus Rika grote fan van was. En eerst genoemde kwam terug bij het verzamelen van de aantekeningen en knipsels die ik meer dan een halve eeuw geleden bewaarde uit de begin maanden van het jaar 1973. Op 28 februari dat jaar meldde een journalist van de regionale krant, het Nieuwsblad van het Noorden, dat de toen nog steeds vermaarde Duitse zangeres Catherina Valente even in Groningen was geweest. Ze had de avond ervoor mee gewerkt aan het immens populaire TROS televisieprogramma De Zevensprong. De opnamen daarvoor hadden plaats gevonden in de Evenementenhal in de stad. De registratie van het programma werd de daarop volgende week op vrijdag op Nederland 2 na het NOS Journaal uitgezonden. Catherina was in dit spelprogramma een van de belangrijkste gasten. Zij zou al eerder als gast meewerken maar diende verstek te gaan wegens een agina die ze had. Andere gasten die in Groningen met haar aanwezig waren zijn de leden van de Schotse formatie Middle of the Road. Het was een tijdje stil geweest rond deze formatie maar men had een nieuwe single, waarmee ze later scoorden: Yellow Boomerang, maar ook The Two Tornados waren in Groningen. De eerder genoemde Vico Torriani kwam ook naar Groningen en wel op dinsdag 6 maart 1973. Tezamen met Het Wiener Operetten Theater was er een éénmalige opvoering van de meest gespeelde operette ter wereld: ‘lm Weissen Rössl’. In de operette, die in 1930 haar première beleefde, speelde Vico Torriani de hoofdrol van Leopold. Tot 1973 was deze operette al drie keer verfilmd en voor vele ouderen zijn de liederen herkenbaar. De geschiedenis speelde zich af rondom het hotel ‘Am Wolfgangsee’ en er zat veel variaties in doordat er scènes waren die gedraaid zijn in de open lucht, op het water en op de ijsvloer. Bekende liederen uit de operette, die gehoord werden in de Evenementenhal, waren onder meer: ‘Mein Lebenslied mus sein Walzer sein’ en ‘Die ganze Welt ist himmelblau’. Het Wiener Operetten Theater bestond uit een volledig orkest, een balletgroep, koor en diverse topsolisten en dus stond Torriani er niet alleen voor. En in februari 1973 kwam de informatie naar buiten dat de zogenaamde beeldtelefoon gereed was voor een uitgebreid experiment. In september dat jaar begonnen inderdaad de PTT en Philips met een proefnet, waarop vijftig abonnees werden aangesloten en waarvoor een periode van twee jaar uitproberen zou volgen. Anno 2024 is het normaal te communiceren via tal van programma’s en apparaten, waarbij beeld als ook geluid aanwezig is. Maar dat was wel anders ruim een halve eeuw geleden. De beeldtelefoon op een bureau was natuurlijk een prachtig statussymbool, maar volgens ir. D. van den Berg van de PTT zou het zeer duur in gebruik worden. Hij stelde tijdens een presentatie dat het wel eens 10 tot 50 keer zo duur kon worden als telefoneren. Hij stelde tevens niet te verwachten dat er een beeldtelefoonnet in Nederland voor 1980 in gebruik zou kunnen worden genomen. Van den Berg baseerde zijn uitspraak op soortgelijke proeven, die in 1970 waren opgestart in de Amerikaanse stad Pittsburgh waar de Bell Telephone & Telegraph 80 bedrijven op het experiment had aangesloten. Daaruit bleek dat de abonnementskosten liefst 160 dollar per maand per aansluiting waren en daarboven nog eens 1.60 dollar per minuut tijdens communicatie momenten. Niet alleen in Amerika was men al aan het experimenteren maar ook bijvoorbeeld in Engeland was een verbinding tussen een aantal postkantoren in Londen en Birmingham als proef was opgezet. Daarbij stonden televisietoestellen in ruime cellen opgesteld en met behulp van microfoons en speakertjes en uiteraard telefoonlijnen werd het mogelijk dat mensen met elkaar overleg konden plegen maar ook bijvoorbeeld objecten of papieren elkaar, waar nodig, toonden. Zowel de PTT als Philips hadden tot begin 1973 elk een bedrag van rond de 1 miljoen gulden besteed aan de ontwikkeling van de beeldtelefoon. Gek genoeg was er al sinds 1968 sprake van het feit dat men met dit experiment van start zou gaan, maar was het er eerder niet van gekomen. Enige uitleg kwam er ook van de zijde van de PTT. Door vier in plaats van twee telefoondraden naar gebouwen te leggen en door gebruik andere moffen dan voorheen en het aanpassen van telefooncentrales werd het mogelijk het experiment op te starten. Het werd ook bekend dat de overheidsinstelling PTT niet stond te trappelen om de beeldtelefoon breed in ons land te introduceren en wel vanwege de enorme hoge kosten. Ir. Van den Berg stelde dat men er wel voor ging om de techniek vaardig te worden. Als grote voordeel dacht hij dat met de toekomst van de beeldtelefoon er aanzienlijk minder gereisd kon worden om vergaderingen bij te wonen. Om een idee te krijgen over de vroege werking van de beeldtelefoon is hier een kort item van het Polygoon Journaal van 1 maart 1974: https://www.openbeelden.nl/media/23173/Eerste_proef_met_beeldtelefoon.nl Hans Knot, 27-04-2024

Je kunt het je niet meer voorstellen dat de regelgeving inzake het binnenkomen in Nederland of het verlaten van ons land decennia geleden anders was geregeld. De kleinere grensovergangen hadden nog wel grensbewaking en na een bepaalde tijd gingen die overgangen gewoon op slot en diende men een andere plek te vinden om de grens te overschrijden. Soms werd daar een uitzondering op gemaakt, waarbij die vaak in een weekend werd toegepast. Zo werd op 9 februari 1973 in de regionale pers bekend gemaakt dat in de nacht van de daarop volgende zaterdag op zondag de grensovergang bij het Groningse Bourtange extra geopend zou worden tussen half 1 en 1 uur in de nacht. Hiertoe was besloten omdat de immens populaire Volendamse formatie The Cats op de zaterdagavond een optreden verzorgde in een van de veel bezochte uitgaanscentra van de provincie Groningen, Hotel Beijering in Vlagtwedde. Je vraagt je dan af wat dat dan te maken had met het extra openen van die grensovergang als ging om een formatie uit Volendam die in het Nederlandse Vlagtwedde optrad. Wel er werden, naast de nodige landgenoten, die avond rond de 300 Duitse fans van The Cats verwacht en de grenswachten aan beide kanten van de grens hadden, toen het verzoek tot extra opening werd gedaan, enthousiast gereageerd en hun medewerking toegezegd. Het is niet bekend of er ook een paar bosjes paling bij de posten werden afgeleverd. Er was in die oostelijke hoek van de provincie Groningen meer aan muzikale klanken te genieten, hoewel daar een heel ander soort publiek aanwezig was in het Geert Teis Centrum in Stadskanaal. Daar vond die avond een bijeenkomst plaats van de Carnavalsvereniging De Scheepsjoagers, die er onder meer Vico Torianni lieten optreden en tot erelid van de vereniging benoemden. Vico was in het oostelijk deel van ons land behoorlijk populair in de jaren zestig van de vorige eeuw, waarbij hij veelvuldig met een eigen televisieshow, compleet met het bereiden van maaltijden in zijn eigen restaurant, was te bewonderen via de Duitse televisie. Vooral bij de jonge, vrouwelijke generatie viel hij goed en zijn platen werden door voornoemde groep dan ook volop gekocht. In de regionale krant werd hij trouwens aangekondigd als operette-ster terwijl hij vooral vrolijke schlagers aan het vinyl toevertrouwde. Hij kreeg de versierselen uitgereikt door Prins Cor de Eerste en direct nadien stal hij de show door een van de obers in de zaal een blad vol met glazen wijn uit de handen te nemen en deze toe te voegen dat hijzelf een veel betere ober was dan de verblufte medewerker van Geert Teis Centrum. Nog even terug wat er destijds in 1973 zoal over de grenzen met de buurlanden kwam, want een woordvoerder van de Duitse douane maakte in februari van dat jaar bekend dat men de indruk had dat de illegale handel in sexblaadjes tussen Nederlandse en West Duitse pornohandelaren een enorme opleving meemaakte. Het zou daarbij voornamelijk zijn gegaan om uit Denemarken afkomstige zogenaamde harde pornografie. Aangezien in ons land het betreffende materiaal goedkoper was dan in West Duitsland vond er meer smokkel richting het oosten plaats. Zo werden in de week, voordat de woordvoerder naar buiten trad, drie mannen aangehouden bij de grenspost Etten-Leur die in hun auto liefst tweeduizend tijdschriften naar West Duitsland wilden smokkelen. Het drietal was al een tijdje op de korrel van de grenswachten en de partij, ter waarde van 12.000 gulden, werd in beslag genomen terwijl het drietal naar het politiebureau van Kleef werd overgebracht. Het bericht in februari 1973 inzake de Regionale Omroep Noord en Oost kwam bij mij over als het aanbieden van een broze beschuit aan een kind, die het in zijn handen nam en tot vele korreltjes kneep. Het werd namelijk bekend dat de RONO er 10 uur aan radiozendtijd bij zou krijgen. Op dat moment had men twee uur per dag zendtijd maar die tien extra uren waren niet voor een dag en niet voor een week en zelfs niet voor een maand bedoeld. Nee men kreeg die 10 uren erbij om verdeeld over het gehele jaar te gebruiken, wat neerkwam op liefst 12 minuten aan extra zendtijd per week. Vervolgens werd besloten de extra minuten specifiek te gebruiken voor schoolprogramma’s in de Friese taal, die via de FM-zender in Irnsum werden uitgezonden. De toenmalige minister voor Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk werk, Engels, had besloten tot de uitbreiding na overleg met de NOS en de Omroepraad. In de tijd dat het speciale programma er via de zender Irnsum werd uitgezonden werden vervolgens de programma’s van Hilversum III daarvoor onderbroken. In de maand februari 1973 werd er ook een voorname stap vooruit genomen door de gezagvoerders binnen de BBC. Via een brief aan alle televisie-producers, al dan niet in dienst van de staatsomroep in Groot Brittannië, werd bekend gemaakt dat in bijzondere omstandigheden in de toekomst naaktbeelden via de televisie mochten worden uitgezonden, hoewel expliciete seks-scenes verboden bleven. Het rondschrijven verscheen naar aanleiding van een televisieserie, ‘Elisabeth R’, die een grote kijkdichtheid had gekregen nadat er een scène in voor kwam waarin te zien was dat een naakt meisje het bed van de koning van Frankrijk verliet. Let wel, we hebben het over 1973. Een vraag kwam bij mij binnen per e mail: Moet Etten-Leur misschien een andere grensovergang zijn? Want Etten-Leur ligt in noord Brabant nabij de grens met België. Denk daarbij aan een doorgaande route. Dus ik denk dat ze bij die post zijn aangehouden op doorroute naar Duitsland en bij een controle zijn ze gepakt. Dus of ze wilden vanuit België via Nederland naar Duitsland maar eerder, denk ik via België naar Duitsland. Destijds is niet precies aangegeven welke richting ze gingen of wilden gaan. Wordt vervolgd. Hans Knot, 1 mei 2021