Doorzoek de gemeenschap

We nemen je in deze column mee naar het jaar 1978. Een jaar dat speciale aantrekkingskracht voor mij heeft vanwege het gegeven dat Freddy Jorus uit Merksem in Vlaanderen, Ton van Draanen destijds uit Amstelveen en ikzelf uit Groningen besloten een nieuwe tijdschrift op te richten waarbij ik mocht gaan functioneren als hoofdredacteur. Het ging om het drie wekelijks verschijnende mediatijdschrift Freewave Magazine, dat in 2014 van naam veranderde in Freewave Nostalgie. Inmiddels al weer een zestal jaren digitaal en gratis verkrijgbaar. Gek genoeg ben ik na al die jaren nog steeds de hoofdredacteur en ben enigszins trots dat we het al die jaren hebben kunnen voortzetten. Ik schrijf met opzet ‘we’ omdat ik het zonder de inzet van anderen niet had kunnen voltooien. Maar goed, terug naar 1978 en allereerst maar een berichtje destijds bewaard inzake een inval op 6 januari in ’t Emmerhout in Drenthe. Er clandestiene zender werd die avond in beslag genomen bij de toen 38-jarige J.T.B., die op dat moment bezig was een nieuw uitzendrecord te vestigen voor Emmen en omgeving. Hij had er op het moment dat de politie een inval deed er ruim 100 uitzenduren opzitten. Jammer dat hij het record niet haalde met dank aan de buren die bij de politie hadden geklaagd dat vooral rond acht uur in de avond de televisie-uitzendingen werden gestoord door het signaal van de ether piraat die werkte onder de naam ‘de Grijze Adelaar’. De politie nam de apparatuur in beslag en het is niet duidelijk of het tot een veroordeling kwam. 1978 was tevens het jaar dat de eerste berichtgevingen de media bereikten inzake het gebruik van satellieten voor communicatie door radio stations. Zo werd in de maand januari gemeld dat de directie van Radio Nederland Wereldomroep hoopte dat in de loop van het eerste half jaar van 1978 het mogelijk zou worden dat er satellietverbindingen met de relaystations elders in de wereld konden worden gerealiseerd. Doel was op die manier in diverse delen van de wereld een betere ontvangst mogelijk te maken. De toenmalige directeur van de Wereldomroep, de heer J. Acda, maakte dat bekend tijdens de nieuwjaarsbijeenkomst van het personeel. Hij zei, dat er met name in het tot stand komen van deze verbindingen vertraging waren ontstaan door de afwijzende beschikking van de Antilliaanse regering op het verzoek van de Wereldomroep om op Bonaire een eigen satellietontvangststation te mogen plaatsen. Gelukkig volgde er hernieuwd overleg met de Antilliaanse regering waardoor er destijds toch een hernieuwde aanvraag vanuit Hilversum kon worden gedaan. Gelukkig waren andere voorbereidingen, om tot de satellietverbindingen te komen, met succes door medewerkers van de Wereldomroep getroffen. Met name op het eiland Madagaskar waren aan alle voorwaarden voldaan waardoor er halverwege het jaar met satellietverbindingen een aanvang kon worden gemaakt. Rond die tijd was men bij de Wereldomroep ook alert omtrent het tot stand komen van een lange golf zender, die gemeenschappelijk door België en Nederland gebruikt diende te worden. Directeur Acda andermaal: “Het spreekt vanzelf, dat van de zijde van de Wereldomroep de mogelijkheden om Europa beter te bereiken via de lange golf en eventueel de korte middengolf grote aandacht hebben.” Over de voorgenomen bouw van een nieuw zenderpark bij Oostburg in Zeeuws-Vlaanderen, waartegen door actiegroepen was geprotesteerd, zei hij erop te vertrouwen dat de gemeente Oostburg, tot wie de PTT en de Nozema zich zouden wenden met het verzoek om daar het zenderpark te mogen oprichten, in haar beraadslagingen zou overwegen dat een probleem van nationaal belang om een oplossing vraagt." Halverwege de maand februari 1978 werd bekend dat door geldgebrek de NOS waarschijnlijk diende over te gaan tot het schrappen van een aantal programma’s dat jarenlange successen had gehad. Het ging daarbij onder meer om de uitzendingen van Openbaar Kunstbezit. In januari 1957 begon dit programma als een radiocursus verzorgd door de gelijknamige Stichting met als doel de kunst populairder te maken onder de luisterende bevolking. Ondersteund door cursusmateriaal was er van het programma vanaf 1963 ook een televisieversie en inderdaad kwam er aan de uitzendingen in 1978 een einde. De financiële problemen bij de NOS hadden in dat jaar tot gevolg dat er geen ruimte meer was voor dure eigen producties. En wat is daarvan vaak de dupe? Juist die programma’s die het stempel ‘cultureel’ meekrijgen. Een ander soortgelijk programma in die tijd, Beeldspraak, diende een derde van de toegewezen zendtijd in te leveren waardoor weer het nodige werd bespaard. En wat doe je als een programma niet meer wordt vertoond? Je gaat bijvoorbeeld jouw stad in op zoek naar jouw favoriete uitspatting en dat deed een aantal Groningers ook in februari 1978. Ze gingen naar een Chinees restaurant gevestigd aan het Gedempte Zuiderdiep met als doel er kikkerbilletjes te gaan consumeren. Het ging om twee vrouwen en een man van rond de dertig die, met een flinke borrel op, het restaurant bezochten. Toen bleek dat er geen kikkerbilletjes op de menulijst stonden besloot het drietal planten uit de bloembakken in het restaurant te rukken en deze door het Chinese restaurant te gooien. Een van de drie, de mannelijke persoon, ging zelfs zo ver de kelner King Shen Lai in een van zijn benen te bijten. Het drietal werd door de politie opgepakt en opgesloten. En ook daar waren geen kikkerbilletjes te consumeren. Hans Knot, 25 mei 2024

Radio Nederland Wereldomroep 1972 Dick Klees en Jan Meyerd B.O.Zondag (Radio Veronica-45') https://pixeldrain.com/u/yZUbLDPg

Van de Golden Radio NL server, met dank aan Jean-Pierre Legein Radio Nederland Wereldomroep - 28 08 1973 - Dick Klees & Jan Meyerink - B.O.Zondag Radio Veronica https://pixeldra.in/u/cXcqBD

Voor vele 65-plussers zal zijn stem zeker nog in het geheugen liggen, voor anderen zal zijn naam misschien iets zeggen maar voor velen is hij totaal onbekend maar toch kan hij gezien worden als een van de groten in de eerste decennia van de radiogeschiedenis van de Nederlandse radio. Bijna een halve eeuw geleden nam hij afscheid van de Wereldomroep, alwaar hij werkzaam was. Het was 13 juni 1969 en hij besloot daarmee een loopbaan binnen de Nederlandse omroep, die 42 jaar besloeg. En je zou kunnen zeggen dat daarmee Weitzel, die op 12 mei van dat jaar 65 was geworden, een van de laatste der Mohikanen van het eerste uur van de radio was geweest, want hij was echt nog de enige man die vanaf het eerste uur binnen de Nederlandse radio nog actief was. Hij was in zijn jeugd onrustig en wist eigenlijk niet wat hij eventueel na zijn middelbare school, de HBS-tijd, wilde gaan doen. Volgens eigen zeggen lummelde hij wat rond en was van mening dat er wel helemaal niets van hem terecht zou komen. Een baantje als omroeper had hij tijdens de middelbareschooltijd niet in gedachten, sterker nog een dergelijke baan bestond nog niet. In een interview met een journalist van de Gemeenschappelijke Persdienst aan het einde van zijn prachtige loopbaan stelde Guus Weitzel: “Er is een analogie tussen radio en jazz, mijn grote hobby’s in mijn jeugdjaren. Radio-enthousiastelingen werden later professionals (zoals ik) en vele latere beroepsjazzmusici speelden in amateurbands. Dat was ook met het bouwen van radiotoestellen het geval — amateurs bouwden de eerste van deze apparaten en later maakte de handel er zich meester van.” Vervolgens nam hij de allereerste pionier op transmissie van radiosignalen in Nederland als voorbeeld: “Neem de legendarische Idzerda, de man die de allereerste radio-uitzendingen ter wereld verzorgde. Ik kende hem goed en kwam via de vereniging voor radiotelefonie, waarvan we beiden lid waren, met hem in contact. Die radioconcerten van hem, daar was ik vaak bij. Dan werd er soms muziek afgedraaid van een beroemde amateurjazzband uit die dagen, de Queens Melodists, een studentenband uit Den Haag, waarin Theo Uden Masman en Melle Weersma zijn begonnen. In die tijd moest je na een poosje uitzenden een kwartiertje stoppen om de zender te laten afkoelen. In een van die afkoelingsperiodes stonden Idzerda en ik op het balkon van de mooie zomeravond te genieten. Toen zei Idzerda ineens tegen mij dat dit soort uitzendingen leiden en verzorgen echt iets voor mij zou zijn. Later, toen ik omroeper was, heb ik vaak aan zijn profetische woorden teruggedacht!” In 1927 werd de Nederlandse Omroepvereniging opgericht, dat was in dezelfde tijd dat de HDO van Idzerda van naam veranderde in ANRO. De NOV maakte zich per advertentie bekend en in die annonce las Guus Weitzel dat mr. Cohen de Boer secretaris van het bestuur was en hij kende deze persoon. De telefoon was snel het volgende object van belang: Weitzel andermaal: “Ik vertelde hem, dat ik wel iets van radio afwist en vroeg of hij mij kon gebruiken.” Wel voegde Weitzel eraan toe dat salaris hem niet direct iets interesseerde maar dat hij gewoon lekker bezig wenste te zijn: “Ik mocht bij hem langs komen en bij dat bezoek zag ik in een hoek van de kamer een enorme stapel post liggen. Allemaal brieven als reactie op de advertentie.” Het gesprek dat volgde was kort maar met resultaat want Weitzel hoorde van De Boer dat hij geen tijd had gehad al die sollicitaties uit te zoeken en vervolgens bood hij aan het voor De Boer te gaan doen. Gevolg was de start van een lange loopbaan bij de radio. Hij werkte in die eerste week zo hard, dat het afgesproken maandsalaris van 50 naar 75 gulden werd gebracht, een voor die tijd geweldig bedrag. Ook de eerste keer dat Weitzel echt ging omroepen herinnerde hij zich nog goed op het einde van de loopbaan: “We zonden rechtstreeks uit vanuit een cabaret, waar een Roemeens strijkje stond te spelen. Erg boeiend was het niet en daarom werd mij gevraagd of ik de nummers maar wilde aankondigen, dan ging de rest van het opname personeel maar een boulevardje pikken.” Na de uitzending belde mr. Cohen hem op en kreeg hij te horen, dat het omroepen voortaan zijn vaste werk zou worden. Een korte periode later was er een fusie tussen de NOV en de ANRO. Het was het jaar 1928 dat op die manier de AVRO ontstond. En dus trad Guus Weitzel bij deze nieuwe omroep in dienst en ging hij voor het eerst op kamers wonen in Hilversum. Overdag zat hij op het AVROkantoor, dat in Amsterdam destijds was gevestigd en ’s avonds reisde hij samen met Willem Vogt waar hij hielp bij het aankondigen van de uitzendingen. Weitzel: “Geleidelijk aan ging ik dat omroepen steeds meer doen, tot het in 1930, toen het zendtijdbesluit werd afgekondigd, mijn dagtaak werd. Vaak stond ik in die tijd de volle 16 uur achter de microfoon. Tussen 1935 en 1940 was het een grote periode voor de AVRO. We begonnen toen ondermeer met ‘De Bonte Dinsdagavondtrein’, en die kondigde ik met een hele rist andere programma’s, die topics van de dag waren, aan. Ik was destijds even beroemd als Colijn en Mengelberg.” In de oorlogsjaren waren er geen uitzendingen van de bestaande omroepen en werd de sfeer met de collega’s ook anders. Voorheen was er een zeer scherpe verhouding want als AVRO-medewerker mocht je niet al te veel VARA-vrienden hebben want dat was niet goed voor het imago van de AVRO en de medewerker zelf. Andermaal Weitzel: “Toen pas leerde je als man van de AVRO je collega's van de VARA en de NCRV kennen. Gedurende de oorlogstijd dachten we naar een eenheid te werken. We dachten aan een nationale omroep. Ik had daarover ook de mond vol en daardoor raakte ik met de AVRO, die net als de andere zuilen vocht om na de bevrijding terug te komen, gebrouilleerd. Anno 1969 bekijk je die zaak natuurlijk anders. Ik voor mij vind het een zeer goed ding, dat de zuilen terug zijn gekomen. Zeg nu zelf, waar ter wereld vind je een voorlichting via de omroep, variërend van uiterst rechts tot uiterst links, als in ons zuilensysteem?” In andere landen werd destijds met jaloersheid naar ons omroepsysteem gekeken want waar was een dergelijke verdeling nog meer. Vaak waren in andere landen nationale omroepen, zoals in Engeland met de BBC, die alleen macht had en van bovenaf werd gedirigeerd. Een systeem dat totaal ondenkbaar was in Nederland met politieke partijen die alle richtingen uit gingen. Maar in het jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog trok Weitzel, samen met een aantal andere collega’s naar de Wereldomroep om daar zijn kunnen te tonen. Weitzel destijds tegen de journalist van de GPD: “Aanvankelijk bestond er tussen mij en de AVRO een scherpe verhouding. Maar de tijd heeft alle wonden genezen en strijkt alle plooien strak. Ik verkeer met de AVRO en alle andere omroepen in een beste verstandhouding. We zijn nu allemaal collega’s van elkaar. Bij de Wereldomroep kwam ik, na wat administratief werk te hebben gedaan, geleidelijk aan ook wat meer voor de microfoon. In 1948 vroeg Herman Felderhof of ik een verslag wilde maken van de opening van het hengelsportseizoen.” Reportagewerk bleek volkomen nieuw voor Weitzel maar al vrij snel vielen zijn bijdragen goed in de smaak en kreeg hij een prachtige opdracht. “Vrijwel direct daarna voer ik mee met de vloot van Urk en daarna volgde een grote opdracht, het verslaan van de inhuldiging van koningin Juliana. Sinds die tijd heb ik zo'n 2500 radioreportages gemaakt.” Op een dag diende Guus Weitzel in te vallen in het koopvaardijprogramma van de Radio Nederland Wereldomroep: “Vanaf die eerste keer boeide mij die hele materie enorm. Het werd een ware hartstocht voor me. En dat sloeg aan. De luisteraars voelden in mij een oprechte interesse. Het ‘schip van de week’, heb ik tot op de dag van vandaag onder mijn hoede gehouden”, aldus Weitzel in zijn afscheidsinterview destijds in 1969. August Wilhelm Philip Weitzel, zoals de officiële naam van Guus was, kwam in november 1989 op 85-jarige leeftijd te overlijden. Toegevoegd nog enkele opmerkingen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog had hij een leidende functie bij de genazificeerde Nederlandsche Omroep. Dat kwam hem na de bevrijding aanvankelijk op een straf te staan, maar in hoger beroep werd hij gerehabiliteerd toen hij kon aantonen het nodige verzetswerk te hebben gedaan. Hij werkte vervolgens bij Radio Herrijzend Nederland alvorens weer bij de AVRO aan de slag te gaan. Over de reportage met de Urkse vloot op het IJsselmeer kan vermeld worden dat dit gebeurde aan boord van de M.S. Juliana en daar dus ook de zenderapparatuur was opgesteld. In Urk was er ondermeer een optreden van een zangkoor. De foto’s betrekking hebbende op de uitzending zijn uit de collectie ‘Paul Snoek’, ondermeer werkzaam geweest als Hoofd Technische Dienst Nederlandse Radio Unie. Een collectie nu in bezit van de auteur van dit artikel. Hans Knot, 24 februari 2018

Vijf jaar geleden presenteerde Tim Fisher een afscheidseditie van de Eurohit-40 op Radio Netherlands - de Engelse dienst van de Wereldomroep. Voor één keer geen actueel Europees hit-overzicht, maar vijfenzestig jaar Nederlandse popmuziek in vijftien minuten, van Eddie Christiani tot Gers Pardoel. Uitgezonden op 29 juni 2012 per kortegolf naar "de zendrichtingen" Noord-Amerika, Azië, Afrika, en Europa. Voor die laatste uitzenddag had de distributieafdeling van de Wereldomroep - op eigen initiatief - nog allerlei zendfrequenties gereactiveerd die al lang waren stilgelegd. Zo ging dat indertijd, en als producer van die laatste dag van de Engelse uitzendingen ben ik ze er nog steeds dankbaar voor. Hier is de show van Tim: Tim Fisher Farewell Show 28Mb mp3 15:00

In een ander draadje werd een vraag gesteld over de Eurohit-40 van de Wereldomroep. Nee, de Eurohit-40 van de Wereldomroep zijn we nog niet vergeten, hoor. Hier is het jaaroverzicht uit december 2009. Twee uur internationale hitradio met Tim Fisher, productie: Martin en Jos, Ad Roland Media. Om precies te zijn, 1:57'21". https://www.mediafire.com/?149iuenuz3koxhb Iedere week maand mocht Tim zich afzonderen in een kamertje om het script te schrijven. Zijn presentatieteksten zitten vol prachtige vondsten voor de goede verstaander - evenals zijn dagelijkse conversatie. De man is een wandelend Engels-Nederlands cryptogram en een onovertroffen kenner van het Eurovisie-gebeuren. Tim zit op Twitter https://twitter.com/EuroHit40 . Veel luisterplezier!

Weer een programma van Radio Nederland Wereldomroep. Graham Gill met What's New uit november 1977. Dit keer een half uur opname. Met dank aan Graham, Nieuwe link zonder op-ups 197711 Radio Nederland Wereldomroep Graham Gill What's New Graham's early years in Australië.